Dappere daden, maar geen zege(n)

De brieven van Godard Adriaan beginnen nu binnen te stromen. Nu weer twee, van 2 en 5 oktober. En Godard Adriaan is gezond, ondanks alles! De ster van haar zoon is rijzende. Dat doet Margaratha’s humeur leesbaar goed en haar godsvertrouwen ook. ‘Die Godt bewaert staet in een vast Bollewerck’, een vrije interpretatie van Psalm 91:1.

Die in Godes bewaring sterk
Hem begeeft onbezweken,
Die woont in een vast bollewerk;

Ofwel: als je geloof sterk is, dan is je veiligheid, je verdediging groot. Dat hebben haar man en zoon deze dagen bewezen!

[mij behandicht] kan godt de heere niet genoech dancke
voor de genade die hij ons bewijst van uhEd so veel
sterckte en gesontheijt te geefven in alle die
swaere fatijchgees int reijse¹vermoeienissen van het reizen dewelcke mij niet
weijnich en bekomere, dan die godt bewaert staet
in Een vast bollewerck, [gelijcke hij ons gistere en]

Vuur aan de vaart

Meer dan in de brief van gisteren weidt Margaretha uit over de daden van Van Ginkel in Vreeswijk. Generaal Louvigny heeft Van Ginkels optreden ‘uitmuntend’ genoemd in een brief aan Willem III. Zelf schrijft Van Ginkel aan Philippota dat het enigszins uit de hand was gelopen met huizen die ze hadden aangestoken nadat de Fransen zich zelf hadden ingesloten. Het vuur sloeg over en een groot deel van het dorp brandde af. Als ze door hadden gezet hadden ze de hele vesting kunnen innemen, maar Louvigny, Antoine Charles IV de Gramont, wilde manschappen sparen. De overval was eigenlijk ook alleen bedoeld om de Fransen van Woerden af te leiden.

[waert en bescherme heeft,] den heer van ginck
=kel schrijft aen sijn vrou, dat de vijant haer self
inde Eene hoeck vande vaert hadde afgesneede het
welcke loefingi²Louvigny deede reesolveere³Resolveren: oplossen, Etlijcke huijse

aen brant te steecke niet denckende dat het so
verde sich soude verspreijt hebbe, waer door
de heelle vaert⁴het hele dorp aan de vaart: Vreeswijk is aengegaen en verbrant
ock dat sij die plaets wel soude gekreechge
hebbe bij aldiense hadde gekontiniweert⁵Continueren: voortzetten, maer
dat loefving⁶Louvigny so veel volck niet meen wilde
wagen, [buijten twijfel sal uhEd wt den]

Schelmen van boeren

Ook over de slag bij Woerden geeft Margaretha meer details dan gisteren. Het Franse leger uit Utrecht was 6000 man sterk en kwam, gewezen door ‘de schelme van boere’, via Kamerik door het ondergelopen land gewaad. Zowel de post van Zuylesteijn, Frederik van Nassau-Zuylestein als die van de graaf van Hoorn, Willem Adriaan van Horne, werden aangevallen en er werd ‘furieus’ gevochten, veel doden aan beide kanten. ‘De ‘goede heer van zuylesteijn’ zou wel dertig wonden hebben gehad. De legereenheid van de graaf van Hoorn bracht het er beter af, en er zijn 150 Franse gevangenen naar Oudewater overgebracht, maar uiteindelijk hebben ze zich toch weer moeten terugtrekken.

wagen, buijten twijfel sal uhEd wt den
haech sijn geschreefve hoe sijn hoocheijts leeger
voor woerden is geweest, waer van hij doort
seckoers⁷Secours: hulp, bijstand dat ontrent 6000 man sterck w van
wttrecht⁸Utrecht quam de wech van kamerick⁹Kamerik door
t verdroncken lant¹⁰De (Oude) Hollandse Waterlinie de wech haer door de
schelme van boere geweese sijnde, opt quartie
vande heer van Suijlisteijn ende post vande graef
van hoorn sijn aengevalle, [daer seer fuerijeus is]

Nog geen zegen

Ondanks haar dankbaarheid voor Gods genade voor haar familie, constateert ze ook dat Hij de plannen en acties van het Nederlandse leger blijkbaar nog niet zijn zegen wil geven. Ze maakt zich zorgen: zonder hulp van de Brandenburgse troepen, zullen ze de 15.000 Fransen in de provincie Utrecht niet kwijt raken.

[van ons gebleefve] het schijnt de heer almachtich

ons deseijne¹¹Dessein: doel en aenslaechge noch niet belieft te seegene
ick vreese het der nu alledage Eerst op aen sal koo
me, ick heb wel reede godt almachtich ten hoochste
te dancke voor sijne genade, maer ben ock seer be
=komert aen alle kante, verlange noch seer waer
nu den heere keurvorst¹²Keurvorst van Brandenburg met sijn Aerme¹³Armee: leger is, [het schijnt]

Afbetaling

Margaretha eindigt haar brief zoals vaker met de financiële beslommeringen: ze heeft de vergoeding voor het werk van haar man nog steeds niet binnen. Ondertussen heeft Godard Adriaan haar blijkbaar laten weten op welke manier hij vindt dat het geld besteed moet worden. Ze is blij dat hij 1000 gulden wil vrij maken voor het afbetalen van schulden. Margaretha denkt dat dat wel genoeg is voor het betalen van de wijnkoper Vermeer in Utrecht (waar ze de rekening nog niet van heeft), een jaar huishuur en eten en, last but not least, de zadelmaker Meijtens, voor de zadels die ze twee weken geleden heeft verstuurd naar Hamburg, en waarover ze nu heel graag over zou willen vernemen of ze zijn aangekomen!

De kamerheer en de lakei

In een naschrift meldt Margaretha nog even dat Van Ginkel heeft laten weten dat zijn kamerheer zijn lakei Roelof zo trouw met hem hebben meegevochten, en dat Louvigny veel aan hem over laat op de post in Ameide.

den heer van ginckel
schrijft dat sijn kamerlin¹⁴Kamerling: kamerheer
en roellof sijn lackeij
so trou en wel met hem
hebbe gevochten, en dat
den heere loefvengeLouvigny die sorch
vande post daer hij tot aameijde¹⁵Ameide leijt meest op hem laet
staen¹⁶Op hem laat staan: aan hem overlaat waer door hij so veel te doen vint dat hij geen tijt
heeft om snachts te ruste

Mineur

Op het laatst sluit ze nog een extra bericht in: er is een brief uit Den Haag gekomen waarin men schrijft het onbegrijpelijk te vinden dat de Duitse troepen naar het zuiden trekken terwijl Godard Adriaan weet hoe penibel de situatie is. Margaretha zegt er tegen op te zien om naar Den Haag te gaan, want dan zal ze dat nog meer te horen krijgen. Ze wil zo graag meer informatie van haar man, ze weet het nu niet meer en is van slag (ben er gans uut). De brief die zo hooggestemd begon, eindigt in mineur.

so aenstonts krijch ick Een brief wt
de haech waer in men mij schrijft
niet te weeten wat beduijt dat
de Auxielijeere troepees¹⁷Auxiliaire troepen: hulptroepen weer hooch
=ger aen marscheere , datter Eenige
heer waere die geseijt hadde dat
Niet te konne verstaen de wijlle
uhEd weet hoet hier geleegen is
en in wat verlange men hier naer
deselfve is , so dat kontiniweert¹⁸So dat continueert: als dat zo door gaat
vrees ick weer in den haech te koome
so salmen weer roepen, ick bidt
laet toch met den Eerste¹⁹Den eerste: de eerstvolgende post/brief Eens weete
hoe dat is
ick weet n niet wat vant Een noch
vant ander sal dencken, bender
gans wt

• 1
  vermoeienissen van het reizen
• 2
  Louvigny
• 3
  Resolveren: oplossen,
• 4
  het hele dorp aan de vaart: Vreeswijk
• 5
  Continueren: voortzetten,
• 6
  Louvigny
• 7
  Secours: hulp, bijstand
• 8
  Utrecht
• 9
  Kamerik
• 10
  De (Oude) Hollandse Waterlinie
• 11
  Dessein: doel
• 12
  Keurvorst van Brandenburg
• 13
  Armee: leger
• 14
  Kamerling: kamerheer
• 15
  Ameide
• 16
  Op hem laat staan: aan hem overlaat
• 17
  Auxiliaire troepen: hulptroepen
• 18
  So dat continueert: als dat zo door gaat
• 19
  Den eerste: de eerstvolgende post/brief