Terwijl de Fransen door marcheren richting De Republiek, schrijft Margaretha aan Godard Adriaan: “Vertrouw de Franse ambassadeur niet! Wie weet wat er in zijn wijn verschuilt.” Zelfs als ze door vele honderden kilometers gescheiden is van haar man probeert ze haar man te beschermen.

Brieffragment over de wijn van de Fransen

[=noomen waer wel te wenschen,] ick bidt weest toch voor
=sichtich int drincke van dien fransmans wijn wie weet
wat daer in mocht schuijlle sij sijn niet te vertrouwe,

Dat de Franse ambassadeur in Berlijn Godard Adriaan wel eens weg zou willen werken is geen loze zorg. Nu de Franse invasie langzaam maar zeker in kracht opbouwt is het voor de Republiek erg belangrijk dat ze vanuit Brandenburg troepen toegezegd krijgen. Dankzij Godard Adriaan tekende de Keurvorst op 6 mei 1672 een verbond met De Republiek, waarin hij belooft een leger te sturen. Nu moet Godard Adriaan ervoor zorgen, dat de Keurvorst dit verbond ook daadwerkelijk uitvoert.

Groot symmetrisch gebouw van twee verdiepingen. In het midden een soort toren met een poort, daarboven en aan weerszijde een raam. Boven het bovenste raam staat MDCLXV. Aan weerszijde vijf ramen en aan de uiteinden weer een soort soort toren met drie verdiepingen en twee ramen breed.
Het kasteel te Heeze, Atlas Schoemaker, 1710-1735. Brabant-Collectie, Universiteit van Tilburg, bron: Het Geheugen

De Fransen omsingelen Maastricht

Het is slechts drie dagen sinds de laatste brief van Margaretha. Daarin schreef ze dat Maastricht omsingeld was. Nu is daar zekerheid over gekomen. Ook marcheert het Franse leger onder leiding van koning Lodewijk XIV verder. Ze zijn inmiddels al aangekomen bij Heeze en Leende in de omgeving van Eindhoven. Het noemen van Heeze en Leende lijkt willekeurig, maar dat is het niet. Heer van Heeze, Leende en Zesgehuchten is Albert Snouckaert van Schauburg, de man van Anna Margaretha van Randwijck, een nichtje van Godard Adriaan. Albert Snouckaert van Schauburg kocht Kasteel Heeze in 1657 en had het flink laten verbouwen. De voorhof was net in 1665 klaar.

Brieffragment Fransen bij Maastricht

dat de franse Maestricht hebbe berent1berennen: omsingelen hout men nu voor
seecker maer men hoort noch van geen beleegerin, maer
wel dat den koninck met sijn leeger voort koomt af sacke
en dat sij al ontrent heesenleen2Heeze en Leende gekoome sijn, ijae dat
de partije tot worckom3Woudrichem toe begine te koomen en te
loopen, [ick ben vast beesich mijn ende vrou van ginckels]

De Franse opmars is dus gestaag. Maar hoe staat het er voor bij het Staatse Leger dat bij de IJssel de Republiek zal moeten verdedigen?

De revue van het Staatse leger

Op het plein staan in het middel allemaal tenten. Om de tenten heen lopen compagnieen van schutters keurig in het gelid
Haagse kermis met de optreckende burgerry sig presenterende aan haar Koninglyke Hoogheden myn heer de prince en mevrouw de princesse van Orange, Daniel Marot, 1686. Collectie Rijksmuseum. Er is geen afbeelding van een echte revue van het leger, maar het moet er ongeveer zo uitgezien hebben.
De revue...
Brieffragment over Van Ginkel als commissaris generaal bij de revue

[hoet met onse scheepsvloote in de see staet,] de reevuwe4revue: wapenschouw

is voorleedene vrijdach van onse krijs volckeren5krijgsvolk tuschen
sutphen6Zutphen en deeventer7Deventer gedaen, daer momba8Commissaris-Generaal Jean Barton de Montbas noch
steenhuijse9Luitenant-Generaal Ludolf van Steenhuizen preesent sijn geweest den leste seijt me dat
sieck is, den heer van ginckel hoor ick dat op begeerte10wens, bevel
van sijn hoocheijt11Prins Willem III het komissaris generael schap heeft
bedient12uitvoeren van een ambt, hier het commissaris-generaalschap, men seijt het heel fraeij geweest is te sien
maer seer veel onbedreefve13onbedreven: onervaren volckeren bij waeren
die heer almachtich wil met haer alle weesen,

Margaretha’s eerdere scepsis ten opzichte van Montbas en Steenhuizen blijkt weer eens gegrond: beide generaals waren afwezig bij de revue. Steenhuizen heeft nog een excuus, hij schijnt ziek te zijn. Waar Montbas uitspookt is een mysterie maar het is aannemelijk dat hij nog steeds in Den Haag is, in plaats dat hij aan de IJssel verkeert. In dat opzicht is er weinig veranderd sinds 11 april. De onkunde van deze twee generaals heeft er wel voor gezorgd dat Willem III haar dappere zoon Godard van Ginkel gevraagd heeft om tijdens de revue als commissaris-generaal op te treden. Zo’n revue is natuurlijk vooral een theaterspektakel, maar hij rijdt daar wel mooi in ’t zicht. Het blijft natuurlijk zuur dat hij gepasseerd is door deze twee minkukels. Of de Heer Almachtig met hen wil zijn. Zeg dat wel.

In de ps meldt ze nog hoe blij ze is dat Godard Adriaan zo veel hulp van zijn neef Carel van Reede van Drakestein en Gerard Bernhard van Pöllnitz.

  • 1
    berennen: omsingelen
  • 2
    Heeze en Leende
  • 3
    Woudrichem
  • 4
    revue: wapenschouw
  • 5
    krijgsvolk
  • 6
    Zutphen
  • 7
    Deventer
  • 8
    Commissaris-Generaal Jean Barton de Montbas
  • 9
    Luitenant-Generaal Ludolf van Steenhuizen
  • 10
    wens, bevel
  • 11
    Prins Willem III
  • 12
    uitvoeren van een ambt, hier het commissaris-generaalschap
  • 13
    onbedreven: onervaren