Op 1 juni 1670 sloot Lodewijk XIV een verdrag met Charles II (Karel II): het Verdrag van Dover. Dit geheime verdrag tussen Engeland en Frankrijk speelde een grote rol in de aanloop tot het Rampjaar.

De inhoud van het verdrag

In het verdrag stonden twee belangrijke punten. Ten eerste zou Charles II zichzelf en het Engelse volk bekeren tot de rooms-katholieke kerk. Ten tweede zou hij het verdrag met de Zweden en de republiek opzeggen en Lodewijk XIV helpen met 60 oorlogsschepen en 4.000 soldaten als Frankrijk de veroveringsoorlog tegen de Republiek zou starten.

Verder was in het verdrag te lezen dat delen van de Republiek al vooraf werd verdeeld. Zo hadden de twee heren samen bedacht dat Charles Walcheren, Cadzand (toen nog een eiland) en de monding van de Schelde zou krijgen. Charles toonde zich hiermee wel een zeer onbetrouwbare partner in de Triple Alliantie die hij met Zweden en de Republiek had gesloten tégen Frankrijk!

Links staat een jonge man met een rode cape, blote benen en leren stukken over zijn schenen, in het midden een jonge man in een harnas. Beide heren hebben lang krullend haar. Rechts zit een jonge vrouw in een witte jurk. Ze zitten in een boslandschap. Onder de personen zijn hun namen geschreven.
Groepsportret van James, Hertog van York, Charles, Prince of Wales en Henrietta, Hertogin van Orleans, omgeving van Henri Gascar, 17e eeuw. Bron: wikimedia

Voor de militaire bijdrage van Charles zegt Lodewijk XIV een groot geldbedrag toe en hij belooft nog meer (geld) te schenken als Charles zijn bekering tot het rooms- katholieke geloof bekend zou maken aan het volk. Daarnaast belooft Frankrijk 6.000 Franse troepen te sturen als er ooit een opstand in Engeland (tegen Charles gericht) zou komen.

Lodewijk XIV gaf zijn schoonzus Henriëtta Anne, hertogin van Orleans, de zus van Charles, een belangrijke rol in de onderhandelingen.

Tekening van een oorlogsschip met een bijzonder rijkversierde achtersteven. Bovenin is het wapen van Engeland te herkennen dat door een Leeuw en een Eenhoorn gedragen wordt. De masten zijn niet afgemaakt. Onder de afbeelding staat De Royale Charles. Lange 170 Wijt 42 voet.
Schip de Royal Charles, Abraham Storck, 1672. Collectie Rijksmuseum

Redenen voor het verdrag

Historici zijn het niet eens over wat nou voor Charles de reden was om dit verdrag te ondertekenen. Mogelijke motieven zouden kunnen zijn:

  • Behoefte aan een verbond met de krachtigste Europese staat.
  • Financiële onafhankelijkheid van het Engelse parlement.
  • Hoop op een deel van ‘de buit’ als Spanje ten onder zou gaan na het overlijden van Carlos II.
  • Hoop op steun van Engelse katholieken voor de monarchie.
  • Wraak op de Republiek, vooral vanwege de Tocht naar Chatham.
  • Wantrouwen ten opzichte van de Hollanders als partner, want die werden vooral door commerciële motieven gedreven.
  • Hoop op verzwakking van de Republiek door samenwerking met Frankrijk. Dit zou Engeland voordelen opleveren, zowel op het vaste land als in de koloniën.

De twee koningen wisselden bekrachtigingsbrieven uit, maar hielden het bestaan ​​van het verdrag geheim. Er werd ook onderhandeld over een openbaar verdrag van Dover. Dat was vooral als propaganda bedoeld en daarin werd de religieuze dimensie van het geheime verdrag en de aanstaande aanval op de Republiek verdoezeld. Kortom, Lodewijk XIV kon rekenen op Charles II als hij de Republiek zou aanvallen.

De tekst van dit verdrag werd pas in 1771 bekend, dus het was ten tijde van het Rampjaar echt een geheim verdrag.

Op het terras van een landhuis staat Karel II met de ster van de orde van de kousenband op zijn jas. Hij heeft zijn linkerhand op zijn heup. Een man, mogelijk de koninklijke tuinbaas John Roos, knielt voor hem en presenteert hem de, naar men zegt, eerste in Engeland geteelde ananas. Op het terras staan ook twee hondjes.
Karel II krijgt een ananas aangeboden, Engelse school, 1675-1680. Royal Collection Trust.
BronnenFeiten
Wikipedia (2021) Het Verdrag van Dover. Benaderd 6 januari 2022Wat houdt het verdrag in? En wie zijn de bondgenoten? (Wikipedia)
Wikipedia (2021) The Secret Treaty of Dover. Benaderd 18 januari 2022De inhoud van het verdrag, redenen om verdrag te tekenen
Panhuysen, Luc (2009). Rampjaar 1672, Hoe de Republiek aan de ondergang ontsnapte. Amsterdam: Atlas Contact.
Bussen, Stan (2020). Johan Boreel en het Verdrag van Dover. Op www.johandewitt.nl. Benaderd op 18 januari 2022Redenen voor Charles om het verdrag te tekenen. Nederlandse diplomatie rond het Verdrag van Dover

Gerelateerde berichten

Series Navigation<< Verwoeste kastelen en buitenplaatsen
Series Navigation<< De aanval op de Smyrnavloot
Dit verhaal is deel 10 van 10 in de serie Rampjaar: Hollandse Oorlog
Dit verhaal is deel 3 van 3 in de serie Rampjaar: 3e Engels-Nederlandse Oorlog