Brieven aan Milady

Henriette van Nassau-Zuylestein, de vrouw van Frederik Christiaan van Reede, blijft in 1719, na vier huwelijksjaren, als weduwe achter. In het Utrechts Archief wordt correspondentie van haar bewaard. Het betreft onder andere een aantal brieven die zij als weduwe ontving van diverse predikanten.

Een aantal van hen had in het verleden in Amerongen in het ambt gestaan. Bij het beroepen van deze predikanten was ze als Vrouwe van de Heerlijkheid Amerongen betrokken geweest. De familie Van Reede bezat namelijk het zogenoemde collatierecht. Dat betekende dat de Amerongense kerkenraad bij het beroepen van een predikant de toestemming nodig had van de kasteelbewoner. In het geval van Henriette beperkte zich dat echter niet tot de formele toestemming, maar onderhield ze contacten met de predikanten van de Andrieskerk, ook wanneer ze naar elders vertrokken waren.

Een serieuze vrouw

Henriette moet een vrouw zijn geweest, die haar gereformeerde godsdienst serieus nam. Dat blijkt niet alleen uit de bewaard gebleven inventarislijst van haar boekenbezit op jeugdige leeftijd, maar ook bijvoorbeeld uit het boek dat ds. Wilhelmus van Eenhoorn aan haar stuurde. Je geeft een douairière alleen maar het boek Wel leven en wel sterven, dat de dood als onderwerp heeft, als je weet dat er belangstelling voor is. Een ander voorbeeld is het boek over het genadeverbond, dat ds. Arnold de Ridder haar stuurde in 1737. Het genadeverbond is een theologische term van ds. Frederik Adolf Lampe, een orthodox Duits predikant.

Een betrokken vrouw

Uit de bewaard gebleven brieven komt Henriette ook naar voren als een sociaal betrokken vrouw. Regelmatig wordt ze bedankt voor brieven die ze geschreven heeft en blijkt ze geïnformeerd te hebben naar het wel en wee van de geadresseerden. Soms bedanken de briefschrijvers voor meegezonden wild, vis of gevogelte.

Een enkele maal schrijft ze ook iets over haar zelf. Zo informeert ds. De Ridder hoe het met haar tandpijn is. Blijkbaar heeft ze daar in een brief over geschreven. Haar zielenroerselen deelde ze echter niet. In alle bewaard gebleven brieven van de predikanten komen geen pastorale vragen van Henriette aan de orde. Het beperkt zich tot oppervlakkiger onderwerpen. Van de kant van de schrijvers wordt Henriette breed geïnformeerd over onderwerpen als de de preken die de scribenten hebben gehouden, de gezinsomstandigheden, het nieuws van de dag, etcetera.

Beleefdheden

Veel brieven beginnen met de aanhef ‘Milady’ of ‘Mij Ladij’. De oudste zoon Godard wordt ‘Milort’ genoemd en de dochter Ursula Christina Reiniera krijgt soms de naam ‘Crisje’. De toon van de brieven is altijd onderdanig, met veel aan de Bijbel ontleende taal, en de schrijvers putten zich uit in beleefdheden. Regelmatig vraagt een schrijver ook de groeten over te brengen aan vrouw Doorslag. Dat illustreert het feit dat ze meer dan een huishoudelijke hulp geweest is.