Dit verhaal is deel 4 van 5 in de serie Rampjaar: Tweede Münsterse Oorlog
Dit verhaal is deel 2 van 2 in de serie Rampjaar militair: steden en vestingen
Dit verhaal is deel 3 van 4 in de serie Rampjaar: Bernhard van Galen

De Münsterse en Keulse troepen arriveerden in het oosten van ons land en wilden direct door naar de IJssel. Maar de bisschop van Münster wilde eerst Grol (Groenlo) belegeren. Grol was een sterke vesting in het oosten van Gelderland en lag strategisch op de handelsroute naar het oosten. Het was een stad die was omgeven door een ca. zes meter hoge aarden wal en zes zeer hoge bolwerken. Er waren op dat moment 22 kanonnen op nieuwe affuiten aanwezig en men was goed voorzien van proviand. Maar Van Galen had zijn zinnen gezet op Grol.

Een ernstig kijkende ouder man met grijs golvend haar tot op de schouder en een zwarte bonnet. Hij heeft wallen onder zijn ogen, een bescheiden snor die omhoog krult en een kneveltje. Hij draagt een wit kraagje een bruine mozetta en daaronder iets wits. Aan een ketting hangt een kruisje. Het ovale schilderij is gevat in een vierkante, goudkleurige lijst met wat houtsnijwerk.
Vorst-bisschop Bernhard Christoph van Galen, Wolfgang Heimbach, 1670. Collectie LWL-Museum für Kunst und Kultur, Münster.

De aanval

Met versterking van enkele compagnieën Fransen en Keulsen viel Van Galen Overijssel en Gelderland binnen. De Münstersen approchereerden Grol vanaf 3 juni. Van Galen liet voor de stad acht mortieren plaatsen, die voorzien waren van ijzeren karkassen, gevuld met pek, olie en buskruit. Grol schoot terug en raakte daarbij een batterij met daarachter een kar met negentien kruitvaten. De knal was zo heftig dat de aanvallers aan de andere kant van de stad juichten: daar dacht men dat de Münstersen het kruitmagazijn van Grol had getroffen. Niemand raakte gewond bij de explosie, maar de burgerij raakte wel in paniek van de luidruchtige bommen van Von Galen.

Capitulatie

Op derde pinksterdag (8 juni) na de kerkelijke plichtplegingen vertrok Van Galen naar Grol en de volgende dag bombardeerde hij de de stad, waarbij tweederde in vlammen op ging. Die avond capituleerde Groenlo, het capitulatieverdrag werd in de nacht getekend. In deze overeenkomst werd de vrijheid van godsdienst geregeld, de stad gevrijwaard van plundering en mochten Staatsen zich aansluiten bij de bisschop. De Zweedse bevelhebber van Grol wilde alleen de sleutels niet afgeven. Burgers uit de stad moesten ze uit zijn handen rukken om ze de volgende dag aan de bisschop te geven.

Plattegrond van de vestingwerken van Groenlo op een schaal van 1:2600. Tekening van een zespuntige vesting die leeg is van binnen. Om de versting heen zijn wegen en riviertjes aangegeven. Rechts boven een wapen met gekroonde leeuw, rechts onder in een cartouche met de naam Grolla, daarboven een wapen met een boom en eronder de schaal. Links onder twee vechtende mannen te paard.
Grolla, Joan Blaeu, 1649. Collectie Gelders Archief.

Van Galen liet zichzelf als nieuwe bevelhebber in Grol plaatsen. De zondag na pinksteren, heilige drievuldigheidszondag, vierde hij in de heilige mis in Groenlo en hief het Te Deum aan om zijn triomfantelijke overwinning kracht bij te zetten.

De verenigde legers trokken daarna verder, maar er bleven Münsterse troepen in het stadje aanwezig. De belangrijkst Grolse vestingwerken werden na de inname door de Bisschop eerst ontmanteld en later opgeblazen, zodat Grol een open stad werd en niet meer te verdedigen viel. Pas in 1674 vertrekken de Münstersen uit Groenlo.

Gravure van een vestingstad omgeven door een gracht. Boven de muren van de stad steken vier kerken uit en op de muren staan diverse molens. Op de voorgrond, op de web naar de stad toe, valt een paard en wagen om, een vrouw valt van de wagen en drie mannen rennen geschrokken naar het ongeval. Op een banier bovenaan staat Grol.
Gezicht op Groenlo, Jan Peeters (I), 1674. Collectie: Gelders Archief.
BronnenFeiten
Sypesteyn, J.W. van en J.P. de Bordes (1850): De Verdediging van Nederland in 1672 en 1673; Bijdragen tot de Staats- en Krijgeschiedenis van Nederland, ‘s-Gravenhage: Van Langenhuysen. Benaderd: 2 maart 2022.p. 67: Bewegingen legers
p. 38: bewapening van Groenlo
P. Corstiens (1872. Bernard van Galen, vorst-bisschop van Munster: historische schets van een belangrijk tijdperk der XVIIe eeuw en van de Nederlandsche republiek, vooral omstreeks 1672. Rotterdam: G.W. van Belle. Benaderd: 2 maart 2022.p. 184: De aanval op Groenlo
Wikipedia (2022). Beleg van Groenlo (1672). Benaderd: 2 maart 2022.Capitulatie en het bijbehorende verdrag.

Gerelateerde berichten

Auteur

  • Marion vd Hurk

    Naast mijn werk als instructeur Eerste Hulp en auteur van diverse EHBO boeken, ben ik hier sinds januari 2001 rondleider. Geschiedenis vond ik van jongs af aan boeiend en leerzaam. Het terrein van Kasteel Amerongen oplopen voelt als thuiskomen. Ik leid dan ook graag bezoekers rond in dit kasteel met zijn boeiende historie.

    Bekijk Berichten