Dit verhaal is deel 12 van 12 in de serie Rampjaar militair: waterlinies
Dit verhaal is deel 24 van 25 in de serie Rampjaar: Hollandse Oorlog
Dit verhaal is deel 4 van 4 in de serie Het Rampjaar militair: veldtochten

Na de overtocht van de Rijn bij Lobith, lag de Betuwe open voor de troepen van Turenne. Om deze makkelijke doortocht te beperken werd begin achttiende eeuw het Pannerdens Kanaal aangelegd, maar in 1672 konden de Fransen gewoon doormarcheren.

Pontonbrug bij Arnhem

Bij de verovering van Arnhem was er een pontonbrug over de Nederrijn gelegd en hiermee lagen de Veluwe en de westeroever van IJssel open. Arnhem werd op 16 juni ingenomen en het Staatse leger was daar slechts twee dagen tevoren vertrokken. In plaats van het Staatse leger na te jagen, koos Turenne ervoor om eerst Nijmegen en de Betuwe te veroveren.

Zwartwit foto van de overtocht over de Schipbrug bij Dordrecht van het 1' Battillon, 15' Regiment Infanterie van het Korps Pontonniers tijdens de mobilisatie. Op de voorgrond speelt een militaire kapel. Op de achtergrond de stad.
Overtocht over de Schipbrug bij Dordrecht van het 1ste Battillon, 15de Regiment Infanterie van het Korps Pontonniers tijdens de mobilisatie, F.M. Brugman, 1916. Collectie: Spaarnestad Fotografie, bron: Wikimedia Commons. Ponton- of schipbruggen worden militair nog steeds veel toegepast. In het Nederlandse leger zijn nog steeds pontonniers die gespecialiseerd zijn in het maken van bruggen.

De Betuwe

De Betuwse steden zagen het gevaar al aankomen en besloten geen strijd te leveren, maar vroegen sauvegardes aan. Culemborg, Buren en Tiel worden 18 juni ingenomen. Inmiddels zijn op 17 juni de inundaties van de Hollandse waterlinie gestart en de Franse troepen stranden bij Ameide. Het Franse leger stationeerde veel regimenten in de Betuwe. Mede hierdoor overleefde éénvijfde van de bevolking de bezetting niet. Dit kwam vooral door voedselgebrek en onhygiënische toestanden.

Er trekt een blauw leger van Lodewijk naar Doesburg, Zutphen, Deventer en Zwolle. Een zwart leger trekt van Grol, naar Deventer, Zwolle, Elburg en Harderwijk. De gele troepen zitten achter de Hollandse Waterlinie.
De bewegingen van de Franse troepen van 18 tot 23 juni 1672. Fragment uit: De troepen bewegingen van 18 juni tot 21 juli 1672.

De Veluwe

Hoewel de Veluwe en Utrecht via Arnhem onder handbereik lagen, kwam de verovering van de Veluwe via het oosten. Rochefort stak op 18 juni de IJssel en de Veluwe over naar Amersfoort. Die stad veroverde hij de 19e zonder moeite en op 20 juni kwamen de eerste troepen aan bij Naarden en op 23 juni werd Woerden zonder moeite ingenomen.

Kaart met daarop de bewegingen van de Franse legers rond Arnhem in juni 1672. De kaart strekt zich uit van Barneveld in het noordwesten tot Zutphen in het noordoosten, and van Wees (onder Heusden) in het zuidwesten to Padefoort (ten oosten van Beek) in het zuidoosten. De belangrijkste routes lijken genummerd: 1. ‘Wech naer Harderwijck’; 2. ‘Wech naer Renen’; 3. ‘Wegh naer Amersfort’; 4. ‘Wech van Arnhem op Zutphen’; 5. ‘De Nieuwe vaert op Nieumegen’; 6. Niet benoemd, maar volgt de IJssel; 7. Niet genoemd, maar volgt de Rijn.
Kaart van Arnhem 1672, onbekend, 1672 of later. Collectie: Royal Collection Trust.

Gerelateerde berichten


Rampjaar militair: waterlinies

Rampjaar: Hollandse Oorlog

Het Rampjaar militair: veldtochten