Schoonmoeder en schoondochter, twee totaal verschillende karakters, die totaal verschillende opvattingen over eigenlijk van alles en nog wat hadden, maar wel een lange tijd tot elkaar ‘veroordeeld’ waren. Een ding hadden Margaretha en Philippota wel gemeen: hun liefde voor Godard van Ginkel.

Kinderen van hun tijd

Van Ginkel werd opgevoed om zo snel mogelijk op de militaire en maatschappelijke ladder te stijgen. Philippota kreeg als opgroeiende dame godsdienstlessen, maar ook les in lezen, schrijven, rekenen, Frans, goede omgangsvormen, muziek en algemene ontwikkeling een kasteelvrouwe waardig. Zij was verfijnd en artistiek, ze speelde bijvoorbeeld prachtig luit. Op zich was dit dus een verbintenis die paste bij de verwachtingen van die tijd.

Godard van Reede van Ginkel, toegeschreven aan Jan de Baen, 1675-1699. Collectie Kasteel Middachten.
Ursula Philippota van Raesfelt (1643-1721), toegeschreven aan Jan de Baen, 1675-1699. Collectie Kasteel Middachten.

De vlucht in het rampjaar

Begin 1672 werd al duidelijk dat er een oorlog voor de deur stond. Van Ginkel, in het leger van Willem III, raadde zijn zwangere vrouw aan met hun drie kinderen naar zijn moeder in Amerongen te gaan. De daadkrachtige Margaretha wilde vluchten naar veiliger oorden zodra de baby geboren was. Maar Philippota had zich verrekend en de baby liet lang op zich wachten. Margaretha had alles voor de vlucht al klaar en ergerde zich aan de vertraging. Na de bevalling reisden Van Ginkel en Margaretha naar Den Haag, maar Philippota ging met haar oudste dochter naar Middachten, terwijl haar drie kinderen met een min achterbleven op Amerongen.

De carrière van Van Ginkel

Waar Margaretha misnoegd was op het mislopen van een promotie van haar zoon, zag Philippota liever een bestuurlijke carrière voor Van Ginkel en deed de militaire carrière haar niet veel. Waar Margaretha zag dat Amsterdam later een veiliger plek zou zijn, wilde Philippota liever naar Den Haag. Amsterdam was veiliger vanwege het risico van een Engelse landing bij Scheveningen. Maar in Amsterdam woonden alleen regenten en kooplieden, terwijl Philippota zich in Den Haag onder haar gelijken (blauw bloed) zou bevinden.

Tekening van de Amstel vanaf de kade. Rechts loopt de weg door over een brug. Voor de brug een boom, aan de overkant de voorpui van een grachtenpand. De Amstel maakt een kromming naar links en je ziet de panden op de rechterkade. Verderop in de Amstel een brede brug met in het midden een ophaalbrug. De kade aan de overkant heeft meer bomen, maar je ziet ook nog de grachtenpanden. In het water liggen een paar schepen.
Amstel gezien in noordelijke richting naar de Blauwbrug. Op de voorgrond rechts de Nieuwe Herengracht. Tekening door Jan Spaan (ca 1742-1828). Collectie Stadsarchief Amsterdam

Hun wensen en ideeën waren zeer regelmatig tegenstrijdig, wat bij beiden irritatie opriep. Margaretha was zuinig, bemoeizuchtig en kritisch. Philippota was eigenzinnig, trok haar eigen plan en had haar eigen prioriteiten. Waar Margaretha zelf de handen uit de mouwen stak en bijvoorbeeld meehielp met de slacht, was Philippota meer gericht op haar man en haar plichten als kasteelvrouwe van Middachten. Helaas waren Margaretha en Philippota door de afwezigheid van hun echtgenoten – Godard Adriaan was op missies en Van Ginkel zat in het leger- op elkaar aangewezen, maar wel met het gevoel dat ze op elkaars lip zaten.

Tussen schuren achter een huis krijgt een man die bezig is een varken te slachten een glas bier aangereikt van een vrouw. Rechts spelen enkele kinderen, een jongen blaast een varkensblaas op, links een knecht en een meid.
De varkensslachter, Jan Victors, 1648. Collectie Rijksmuseum
BronFeit
Coen Wilders (2014). Turnor, Margaretha, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. Benaderd: 26-07-2022Margaretha’s leven
Manschot-Tijdink, Hermine (2022). De eigenzinnige erfdochter van Middachten. Zutphen: Walburgpers.blz. 25 t/m 77: Achtergrond Philippota als erfvrouwe en opleiding
Mulder, A.W.J. (2015). Kasteel Amerongen en zijn bewoners. Amerongen: Vriendenkring van Kasteel Amerongenblz. 45: trouwen Margaretha

Gerelateerde berichten