We kennen Wilhelmina van den Doorslag, ook wel vrouw Doorslag genoemd, vooral als de trouwe huishoudster van Henriette van Nassau-Zuylestein. Ze had daarnaast ook nog een privéleven. Ze was getrouwd, kreeg kinderen en werd, net als Henriette, weduwe toen de kinderen nog klein waren.

Het bruidspaar

Nadat op drie achtereenvolgende zondagen de huwelijksaankondiging in de kerk is afgelezen, traden op donderdag 27 november 1698 Jan van den Doorslag en Willemijntje Gijsberts in het huwelijk. Jan is dan 21 jaar oud en inmiddels 4 jaar belijdend lid van de dorpskerk van Amerongen. Zijn vader Godert was secretaris van de hoge en vrije heerlijkheid Amerongen en ouderling. Jan behoorde dus tot de gegoede burgerij. Het is dan ook niet vreemd dat hij later ouderling wordt en enkele jaren als schepen bij de rechtspraak betrokken is.

De leeftijd van Willemijntje is niet bekend, maar aangenomen wordt dat ze  bij haar huwelijk rond de 20 jaar geweest zal zijn. Evenals haar man is ze belijdend lid van de kerk. Ook Willemijntje komt uit een gezin met een zekere maatschappelijke welstand, want ze heeft leren lezen en schrijven.

In een donkere achtergrond zit een familie aan tafel. Twee meisjes houden hun handen gebouwen. Daarnaast een jongetje en rechts de vader en de moeter met nog een dochter op schoot. Ouders en de oudste zoon zijn helemaal in het zwart, de meisjes hebben bruine (oudste twee) en rode (jongste) mouwen. Ze dragen allemaal witte kragen.
Welvarende calvinistische familie, 1627. Collectie Rijksmuseum.

Vijf dochters 

Ruim een maand na de trouwdatum, op 12 januari 1699, wordt er al een dochter gedoopt: Adriana. Onbekend is of de kerkenraad het echtpaar Van den Doorslag hierover heeft onderhouden. In die tijd wordt het vroegtijdig kinderen krijgen namelijk beschouwd als een overtreding van het zevende gebod. (“Gij zult niet echtbreken”). Vrij snel daarna worden er nog vier dochters geboren: Reiniera Magdalena (1700), Elisabeth (1701), Arendina (1703) en Ursula Philppina (1705).

Hoofd van de huishouding

Willemijntje en Jan zijn na hun huwelijk gaan wonen op de voorburcht, het plein voor het kasteel. Waarschijnlijk woonden ze in één van de paviljoens die aan de stallen vastzitten. Op welk moment Willemijntje in dienst gekomen is van het kasteel, weten we niet precies. In elk geval was dat voordat ze getrouwd is, want in de ledenlijst van de kerk komen we haar naam al in 1692 voor het eerst tegen en is ze ‘camenier’. In 1694 staat er meer specifiek dat ze kamenier is bij ‘juffrouw Anna van Reede’. Ze helpt bij het aankleden, haarkappen, e.d. Daarnaast wordt ze ook betrokken bij de huishouding. Gelet op de welstand en status van het gezin Van den Doorslag is Willemijntje hoofd van de huishouding geweest. Gezien de maatschappelijk positie van vrouw Van den Doorslag is het ook begrijpelijk dat ze op vertrouwelijke voet met de bewoners van het kasteel leeft.

Aan een gracht met eendjes en zwanen staat een gebouw met twee vierkante gebouwen van drie verdiepingen aan weerszijden van een lang wat lager gebouw. Op de achterkant van het lage gebouw zit over bijna de volle breedte een duiventil. Op de schoorsteen van het voorste hoge gebouw zit een ooievaarsnest met twee ooievaars. Verder staan er vooral heel veel bomen.
Gezicht op de achterzijde van de voorburcht van het kasteel Amerongen te Amerongen met de duivenkast tegen de achtergevel van de bijgebouwen, J. van Ravenswaay, 1810-1830. Atlas Coenen van ’s Gravesloot. Collectie Het Utrechts Archief. In het middel de stallen en aan weerszijden van de stallen een paviljoen.

Weduwe

Al op 13 april 1709 komt er door het overlijden van Jan een einde aan het huwelijk en blijft Willemijntje met vijf jonge kinderen als weduwe achter. Haar oudste dochter is tien en de jongste is nog maar vier. Het is niet het enige leed dat haar overkomt. Als ze in 1744 overlijdt, zijn haar getrouwde dochters Elisabeth en Adriana inmiddels al overleden. Omdat de man van Adriana ook al was overleden heeft Willemijntje ook nog de voogdij gehad over de vier kinderen uit dat huwelijk. Onwillekeurig dringt zich de vergelijking op met haar werkgeefster, Henriette van Nassau Zuylestein die ook veel van haar naasten al vroeg kwijt raakte.

Een sterke vrouw

Je vraagt je af hoe Willemijntje het allemaal gered heeft. Weduwe van een gezin met vijf jonge opgroeiende kinderen die aandacht en leiding nodig hadden. Daarnaast een verantwoordelijke en veeleisende baan op het kasteel en ook daar nog jonge, opgroeiende kinderen. Ongetwijfeld moet Willemijntje een sterke vrouw geweest zijn.

Gerelateerde berichten

Auteur

  • Leunis van Klinken

    Ik ben een liefhebber van geschiedenis. Na een werkzaam leven in het onderwijs (bao+schoolbegeleiding) ben ik met veel genoegen rondleider. Ik vind het iedere keer weer een uitdaging om een groep mensen mee te nemen op reis door de geschiedenis, in de hoop dat ze genieten van de rijke historie van het kasteel en zijn bewoners.

    Bekijk Berichten