In het Huys hangt beneden in de hal bij de ingang een rouwbord. Eigenlijk een vreemde plek voor zo’n object, want normaal gesproken zie je deze borden alleen in kerken. Als bezoekers meer willen weten over dit bord kun je ze iets over dit bord voor Willem, de zoon van Godard, vertellen. Vervolgens kun je ze verwijzen naar de Andrieskerk. Daar hangen namelijk nog veel meer rouwborden van de familie Van Reede. Het rouwbord dat bij ons hangt is een vreemde eend in de bijt, want het lijkt niet compleet te zijn. Er is geen cassette waar het in geplaatst is, er zijn geen kwartieren afgebeeld en er is maar weinig tekst. In de Andrieskerk hangen fraai uitziende exemplaren die meer dan compleet zijn. Dat is zeker een bezoekje waard.
Wapenschild
Een rouwbord is meestal een zwart geverfd, vaak rechthoekig houten bord met naam, titel en wapenschild van de prominente overledene met vermelding van de geboorte- en sterfdatum. Volgens de traditie werden de rouwborden eerst op de gevel van het sterfhuis gehangen. Naderhand kwam het aan de muur van de kerk waar de overledene begraven was. De maker is vaak onbekend. De versieringen variëren van eenvoudig tot zeer kunstzinnig. Doorgaans staan de wapens van de voorouders afgebeeld, de kwartieren, en is er een tekst over de overledene te lezen. Dikwijls zijn er ook symbolen van vergankelijkheid en de dood afgebeeld, zoals een (gevleugelde) zandloper, een zeis of een doodshoofd.
Borden in de Andrieskerk
Er zijn meer dan twintig rouwborden te zien in de kerk. Er hangen alleen in het koor al negen rouwborden, keurig gerangschikt naast de hoge ramen. De rouwborden beslaan bij elkaar zo’n drie eeuwen geschiedenis van het geslacht Van Reede. De oudste is van 1605 ter ere van Geertruid van Nijenrode, echtgenote van Goert van Reede van Saesveldt, en de meest recente is die van Elisabeth Maria van Reede-Ginkel, echtgenoot van F.C. Child Villiers, uit 1897. In beide gevallen gaat het om een rouwbord voorzien van een alliantiewapen, zoals er wel meer hangen. Op zo’n bord worden de adellijke wapens van beide echtelieden naast elkaar geplaatst. We zien ze doorgaans bij vrouwelijke overledenen en ze zijn vaak voorzien van een ovaal of ruitvormig wapenveld.
Rouwborden van vaders en zoons
Godard van Reede van Ginkel, de eerst graaf van Athlone, stierf in 1703. Voor hem is een prachtig rouwbord gemaakt. Het valt op vanwege de grootte en de rijkdom aan ornamenten. Het wapenbord van zijn oudste zoon Frederik Christiaan doet trouwens nauwelijks onder voor dat van Godard zelf, maar daar zien we alleen het wapen van de Van Reedes en geen olifantje. Dat zien we wel weer terug op het rouwbord van zijn grootvader, Godard Adriaan. Een rouwbord dat overigens verder een stuk bescheidener oogt. Rouwborden kunnen ook een bron van informatie zijn. Godard Adriaan had een oudere broer, Frederik Adolf. Het weinige dat we weten over zijn leven, weten we dankzij zijn rouwbord.
Uniek bezit
Het is wel bijzonder dat in de Andrieskerk nog zoveel rouwborden hangen. Ten tijde van De Bataafse Republiek werden dit soort adellijke uitingen met hun wapens en heraldische ornamenten geacht in strijd te zijn met de meer egalitaire staat die toen nagestreefd werd. Ze symboliseerden immers de ongelijkheid in de standenmaatschappij van voor die tijd. In navolging van de Franse revolutie en de leuze “Liberté, Égalité en Fraternité”, werden duizenden bestaande borden op last van de overheid verwijderd en vernietigd. Toch bleef Amerongen gespaard. In 1795 werd de kerk zelfs gebruikt voor het inkwartieren van vreemde troepen, eerst Engelsen en Hessen, daarna Fransen, die allen vernielingen aanrichten in het interieur. Of de rouwborden in die tijd zijn verwijderd of dat ze zijn blijven hangen is niet duidelijk. Ze hebben het in ieder geval overleefd en zijn nog steeds te bewonderen. Helaas is de kerk niet altijd open, anders zou je de bezoekers van het kasteel meteen kunnen adviseren even door te lopen naar de kerk om ook deze historische juweeltjes te gaan bekijken.
Geef een reactie