Verborgen schoentje

Tijdens de restauratie van het kasteel in 2008 werd onder de houten vloer van de grote zaal een leren schoentje gevonden. Lodewijk Gerretsen (conservator) vertelde in 2014, in dagblad Trouw, wat hij destijds wist over dit schoentje. Zo vertelde hij dat het onder de houten vloer van de grote zaal lag, samen met een bosje berkentakjes gebonden tot een kleine bezem, een stukje textiel en enkele dierlijke botjes. Het schoentje zou er tijdens de herbouw neergelegd zijn. Pas bij de restauratie in 2008, na driehonderd jaar dus, zou het voor het eerst gevonden zijn. Het schoentje heeft een bijna afgesleten houten hak en heeft een kleine maat.

Vinden of hervinden?

De vraag is alleen of het jaar 2008 wel klopt of werd het schoentje eerder gevonden? Er is namelijk nog een verhaal en dat komt via Geertjan Koenen, rondleider op het kasteel. Als reactie op mijn vraag wat hij meer weet over het verstopte en weer gevonden schoentje uit de grote zaal, schreef hij mij in september 2020 het volgende in een email:

Ik ken inderdaad iemand die het schoentje heeft gevonden, dhr. Joop Meijer. Alleen vond ‘ie het al veel eerder, kort na de oorlog (1945). Ik ben vóór de coronatijd bij deze meneer op bezoek geweest om van hem te horen hoe het er in de tweede wereldoorlog in Amerongen aan toe ging. We hadden een mooi gesprek en toen ik hem vroeg of hij ook in de oorlog wel eens op het kasteel had gewerkt zei hij dat direct: “Ja, ik heb ná de oorlog in de grote zaal gewerkt, samen met een metselaar, als ik het me goed herinner de heer Piet Burgstede.”
Zelf was de heer Meijer timmerman van beroep. Zij hadden de vloer in de grote zaal gedeeltelijk opengelegd omdat er schimmel in zat. De metselaar vond het schoentje, het stonk verschrikkelijk en heeft in de herinnering van dhr. Meijer het schoentje gegeven aan ene meneer Eijffius, destijds werkzaam op het kasteel. Ik heb via Lodewijk en Annemiek foto’s van het schoentje toegezonden gekregen en die aan dhr. Meijer getoond. Hij herkende het schoentje meteen. Wat er daarna mee gebeurd is, weet hij niet. Ik heb de contactgegevens gegeven aan Lodewijk, die ook met hem wilde spreken. Meneer Meijer is nu 95 jaar oud en woont in Elim, een verzorgingstehuis. Zolang er corona heerst, is er geen bezoek mogelijk. Het zou kunnen zijn dat Lodewijk hem heeft gesproken en mogelijk kan hij je meer vertellen. Meer kan ik er niet over vertellen.

Geertjan Koenen

Kortom een prachtig verhaal! Dus het schoentje is niet in 2008 gevonden, maar al in 1945-1946! Lodewijk weet dit inmiddels ook.

Waarom een schoentje onder de vloer?

Rest alleen nog de vraag: waarom verstopte men een gedragen schoentje in huis? De meest gebruikelijke reden was: het huis beschermen tegen ongewenste entiteiten! Zoals daar zijn spoken, geesten, heksen en demonen. Bbbbrrrr!! Ook zou het schoentje geluk brengen en iets positiefs aan de onvruchtbaarheid van de vrouw kunnen doen! Oh? Dit was mij niet bekend!

Onafhankelijk onderzoeker Brian Hoggard heeft diverse locaties en verstopplekken van dit soort schoentjes in het westen van Groot-Brittannië onderzocht. In Nederland heb ik geen vergelijkbaar onderzoek gevonden. Waar in huis werden die ‘verstopte, gedragen en opgelapte schoenen’ zoal teruggevonden? Wat dacht je van schoorstenen, plafonds, het dak, kozijnen van deuren en ramen én natuurlijk onder vloeren. Wat weten we over dergelijke schoentjes? Ze zijn van leer, gedragen en vaak gerepareerd (opgelapt) en meestal is het er maar één die is verstopt! Ook blijken het vaak kinderschoenen te zijn.

Het schoentje van Amerongen

Feit is dat het er tijdens de herbouw (1678) van het kasteel verstopt moet zijn. Maar welke reden hadden ze daarvoor? Bekend is dat een gedragen schoentje ook werd verstopt om de vruchtbaarheid van de vrouw te bevorderen. Margaretha had maar één kind, zou dit een reden kunnen zijn? Het is niet echt logisch. Margaretha is tijdens de herbouw al 67 jaar oud. Maar misschien heeft het wel voor haar schoondochter Philippota gewerkt. Zij kreeg maar liefst vijftien kinderen! Misschien dacht Margaretha in het groot en wilde ze alle vrouwen na haar ook helpen.