Was deze bisschop een relfiguur met gevaarlijke speeltjes of de hoop voor de rooms-katholieken in zijn bisdom? Het was in elk geval een verbeten mannetje.

Bernhard van Galen, de bisschop van Münster zit in het zwart gekleed op een beige paard. Hij rijdt naar rechts. Onder het zadel een zwart sjabrak met geborduurde randen. Zijn rechterhand heeft hij in zijn zij met daarin een zweep, de teugels heeft hij in zijn linker hand. Onder het paard door zien we in de verte Groningen liggen met de troepen die daarvoor gelegerd liggen.
Bernhard van Galen, bisschop van Münster, Wolfgang Heimbach (1674). Collectie Groninger Museum/Westerwolds Monumenten Fonds

Christoph Bernhard, Freiherr von Galen

Christoph Bernhard, Freiherr von Galen (1606-1678) was een overtuigd katholiek. Zijn Lutherse moeder ging tot de Roomse religie over toen hij nog maar een kind was. Hij werd opgeleid tot priester en op 7-jarige leeftijd was hij al kanunnik van de dom in Münster. Dat zal wel mogelijk zijn geweest vanwege zijn afkomst uit een oud, respectabel adellijk, Westfaals geslacht.

Plattegrond van een stal met wallen en bastions, links boven als een vrolijke ster het bastion.
De door Bommen Berend gebouwde Galense Citadel in Münster, Peter Pictorius, ca 1680. Landesarchiv Nordrein-Westfalen

En inderdaad, op 24-jarige leeftijd kreeg hij al een leidinggevende positie in de kerk. Twintig jaar later werd hij verkozen tot bisschop van Münster. Omdat een grote minderheid het hier niet mee eens was, wilde hij met geweld zijn plek veroveren in de naar zelfbestuur strijdende domstad. Zo was er in de stad Münster een grote groep Luthersen die al eens de hulp van Johan de Witt hadden ingeroepen en ook andere vorsten en steden werden om hulp en bemiddeling gevraagd. Gelukkig voor Berend maakte de keizer van het Heilige Roomse Rijk hier een einde aan.

Op de eerste tekening wordt een kanon voortgetrokken door drie rijen van negen mannen. Op de tweede tekening trekken acht paarden een kanon door een heuvellandschap. Op de derde tekening lopen twee mannen met een kruiwagen en één met een rugzak en een speer. Op de laatste tekening staat een kanon afgebeeld met een dissel voor een paard.
Vier afbeeldingen in één prent, waarvan drie met een kartouw en een met kruiwagens, Jean Theodore de Bry, Egenolf Emmel, 1614. Collectie Nationaal Militair Museum.

Contra-reformatie

Het knaagde aan hem dat tijdens de 30-jarige oorlog de Zweden grote delen van Duitsland onder protestantse invloed hadden gebracht. Zijn hele leven was hij druk om deze protestantisering terug te draaien.
In zijn bisdom betoonde hij zich een krachtdadig vertegenwoordiger van de contra-reformatie, die zich inzette voor de armen en verbetering van het onderwijs. Aan de andere kant was hij heerszuchtig, oorlogszuchtig en rusteloos, wat hem niet geliefd maakte bij de bevolking.

Fondsen voor oorlog

Met hulp (geld) van Karel II van Engeland viel hij in 1665 voor de eerste keer de Republiek aan in de Eerste Münsterse oorlog. Deze oorlog loopt niet goed af voor de bisschop. In 1672 krijgt hij een tweede kans, nu in overleg met (en geld van) Lodewijk XIV. In deze tweede Münsterse oorlog maakt hij overal gebruik van zijn nieuwe speeltjes: zijn kartouwen met de brandbommen. Aan deze kartouwen dankt hij zijn bijnaam: Bommen Berend.

BronnenFeiten
Wikipedia (NL, 2021). Bernhard von Galen. Benaderd 7 januari 2022.Leven en werk van Bommenberend
Wikipedia (2016). Kartouw. Benaderd 7 januari 2022.Beschrijving van een kartouw
Wikipedia (D, 2022). Bernhard von Galen. Benaderd 10 januari 2022.Hij zette zich in voor de armen en voor verbetering van onderwijs.
Panhuysen, Luc (2009). Rampjaar 1672, Hoe de Republiek aan de ondergang ontsnapte. Amsterdam: Atlas Contact.De bisschop van Munster

Gerelateerde berichten