In het najaar van 1671 werd de situatie in de Republiek steeds dreigender. De spanningen met Frankrijk liepen op. Godard Adriaan was een van de eersten die door had dat de aanval van Lodewijk XIV niet uit het zuiden door de Spaanse Nederlanden zou komen, zoals de meeste regenten dachten, maar uit het oosten.

De bisschoppen

Tijdens zijn verblijf in Keulen en zijn gesprekken als diplomaat met de bisschop van Münster, Bernhard von Galen, en de keurvorst-aartsbisschop van Keulen, Maximiliaan Hendrik von Wittelsbach, had Godard Adriaan argwaan gekregen. Hij had het vermoeden gekregen dat er in het geheim iets groots aan de hand was. Er waren wel erg veel Franse troepen her en der gelegerd en ze legden graanschuren aan en opslagplaatsen voor benodigdheden voor de artillerie.

Godard Adriaan had genoeg gezien. Hij reisde zo snel hij kon terug naar de Republiek en vroeg om een spoedoverleg met de Staten Generaal. Hij probeerde ze ervan te overtuigen dat het front in het oosten versterkt moest worden.

Op de voorgrond een straat met links een paar huisjes, in het midden drie ruiters, rechts een koets met zes paarden, geheel rechts een boom op een plein. Achter de straat water, daarachter gebouwen, rechts uitkomend op het plein, waar twee ruiters en een man voor de brug naar het hoofdgebouw staan. Onder grote lucht.
Gezicht op het Binnenhof van de Gevangenispoort gezien (collage, 1700-1725), collectie Rijksmuseum

De Staten Generaal

Hij kwam met een concreet plan dat enerzijds bestond uit het behalen van tijdwinst en anderzijds uit diplomatiek overleg met de keizer in Wenen en de ‘keurvorsten aan de Rijn’, met extra aandacht voor de keurvorst van Brandenburg. Hij hield ze het zwarte scenario voor dat als de Republiek er helemaal alleen voor zou komen te staan, zij alleen op hun eigen leger aangewezen zou zijn. En dat was, zoals iedereen wist, uitermate zwak.

Zijn voorstel werd niet aangenomen. Er was naar het oordeel van de Staten Generaal geen sprake van aanwijsbare agressie, dus het zou te provocerend zijn om al tegenmaatregelen te nemen. Wel raakten men van het idee doordrongen dat het gevaar niet uit het zuiden zou komen, maar vanuit het Duitse Rijk en dat de Spaanse Nederlanden niet als buffer zouden dienen. Godard Adriaan had tenminste iets bereikt.

Historisch handschrift van het verslag van Godard Adriaans optreden bij de Staten Generaal.
Het verbaal van het verhaal van Godard Adriaan bij de Staten Generaal zit in het Nationaal Archief (NA1.01.02-8563)

Gerelateerde berichten

Series Navigation<< Het Verdelingsplan uit 1663De Zonnekoning op weg naar de Republiek >>
Dit verhaal is deel 2 van 10 in de serie Rampjaar: Hollandse Oorlog