Van sommige, nou eigenlijk best veel, objecten in het kasteel is het jammer dat we zo weinig ruimte hebben tijdens een rondleiding om erover te vertellen. Ik ben altijd blij als iemand vraagt naar één van onze officiersportretten of als iemand ziet dat ze bij elkaar horen.
Onze serie officiersportretten komt uit de erfenis van Jacques Wijts en is iets om trots op de te zijn. Het is behoorlijk uniek om zo’n verzameling in huis te hebben. Jacques Wijts is echter niet de enige die zijn officiers heeft laten vastleggen. Er zijn in Nederland vergelijkbare series officiersportretten. Bekend zijn bijvoorbeeld de series van het Mauritshuis en het Fries Museum.
Mauritshuis en Nationaal Militair Museum
De serie die altijd in het Mauritshuis hing is in langdurige bruikleen gegeven aan het Nationaal Militair Museum in Soest. De serie werd gemaakt in opdracht van Frederik Hendrik en hij liet de portretten maken van zijn vertrouwelingen. De portretten werden geschilderd door een ons wel bekende schilder: Jan van Ravestein. Die schilderde ook een deel van onze officiersportretten. Als je met de kennis van onze eigen verzameling naar de portretten uit de collectie van het Mauritshuis kijkt, dan valt het op dat de platte kragen in die collectie minder groot zijn dan die van ons. De collectie is dan ook net wat ouder. Onze collectie wordt gedateerd op rond 1635 met behoorlijke uitschieters naar boven en naar beneden. Frederik Hendrik liet zijn portretten tussen 1611 en 1624 maken.
Bij het Mauritshuis is gedegen technisch kunsthistorisch onderzoek gedaan naar de schilderijen. Dat is ook bij het Nationaal Militair Museum gebeurd, maar daar is vooral gekeken naar de militaire achtergrond: wie staan er eigenlijk op de portretten? Voor zijn onderzoek is conservator Jeroen Punt van het Militair Museum in Amerongen geweest en het blijkt dat één officier in beide collecties voorkomt: Adolf van Meetkerken, de stiefbroer van Jacques Wijts en (ook) een halfbroer van Margaretha’s moeder, Salomé van Meetkerken.
Fries Museum
De serie van het Fries Museum is van veel later datum: in 1731 liet Willem IV, toen nog alleen stadhouder van Friesland, een serie portretten maken van de officieren van het Regiment Infanterie Oranje-Friesland. Als je deze serie vergelijkt met de portrettenseries uit de 17de eeuw, dan valt vooral op dat het harnas (of het kuras) vervangen is door een uniform. Ook zie je duidelijk dat deze portretten kort na elkaar gemaakt zijn: de variatie zit meer in hoe het hoofd er uit ziet, dan in de rest. De sjerpen lijken misschien rood, maar zijn echt oranje bedoeld.
Regiment Eminga
Er is nog een serie officiersportretten, maar die is helaas niet meer in één hand. Het gaat om de serie van het Eminga Regiment, dat was ook een Fries regiment en viel ook onder de Friese stadhouders. De betreffende serie portretten dateert uit de zelfde periode als onze portretserie en ze lijken sterk op elkaar. Alleen hebben de officiers hier blauwe sjerpen om: Nassaus blauw.
In 1857 waren de portretten nog bij elkaar, maar door vererving zijn de portretten in verschillende adellijke families beland. Alle portretten in deze serie bestaan nog wel en ze hingen (bijna) allemaal bij elkaar in een overzichtstentoonstelling in Museum Nienoord in 2022.
Geef een reactie