Het houten plafond in de hal van kasteel Amerongen is geschilderd door Willem van Nijmegen ook wel Willem van Nimwegen genoemd. Zijn signatuur is te zien boven de boog naar de korte gang. Wie is deze schilder? Waarom hebben Margaretha en Godard Adriaan hem uitgekozen en niet de schilder van het plafond in de grote zaal van paleis Soestdijk, waar Margaretha in haar brief zo over te spreken is?

Geportretteerd

Willem van Nijmegen zal in zijn tijd niet onbemiddeld geweest zijn. Hij kon het zich permitteren twee portretten van hem te laten maken: een door Ferdinand Bol, leerling van Rembrandt en de andere door Jan de Baen, die onder andere onze Van Ginkel en Ursula Philippota schilderde. Kennelijk verdiende Van Nijmegen dus goed of werd hij gewaardeerd binnen het schildersgilde. Het een hoeft het ander natuurlijk niet uit te sluiten. Hij was in ieder geval een veelzijdige schilder. Hij stond onder meer bekend als ‘kladschilder’ (decoratieschilder), rijtuigschilder, marmerschilder, wapenschilder en grisailleschilder.

Godard van Reede van Ginkel, toegeschreven aan Jan de Baen, 1675-1699. Collectie Kasteel Middachten.
Ursula Philippota van Raesfelt (1643-1721), toegeschreven aan Jan de Baen, 1675-1699. Collectie Kasteel Middachten.

Schijnbedrieger

Willem van Nijmegen heeft voor stadhouder Willem III gewerkt maar op het jachtslot te Dieren en niet op paleis Soestdijk. Op het jachtslot te Dieren heeft hij een schilderstuk op de schoorsteenmantel gemaakt. Daarbij muntte hij uit in “zoogenaamde Schijnbedriegers … die zeer bedriegelijk en tegelijk kunstig behandeld waren … verbeeldende gemelde huis van buiten met deszelfs omliggende landstreken”. Hij heeft er zelfs nog een opdracht aan Willem III opgeschreven: “in ouderwetsche, doch hartelijke taal en ondertekend WILLEM VAN NIJMEGEN, december 1680”.

Het is dus heel goed mogelijk dat Margaretha en Godard Adriaan via stadhouder Willem III terecht zijn gekomen bij Willem van Nijmegen.Hij stond bekend als wapenschilder én als schilder van ‘schijnbedriegers’ Dat kwam goed van pas bij het schilderen van de driedimensionaal ogende figuren die de familiewapens omringen op het plafond in de hal omringen.

Open een houten achtergrond is een prent vast gemaakt met één spijker midden boven. De prent heeft linksboven een ezelsoor en is van onderen nog ingerold. Op de prent staat een oudere man met baard, snor en molensteenkrans. Onder de prent staat "Hier tart de kunst natuur, wat kunst? zy schijnt ver wildert. Dit 's druk en teken kunst. En Schreijf kunst, maar geschildert.
Trompe l’oeil-schildering van een opgespelde prent met het zelfportret van Hendrick Goltzius, Willem van Nijmegen, na 1671. Collectie onbekend, bron: RKD.

Gerard de Lairesse

Voor alle duidelijkheid: het plafond van de grote zaal op paleis Soestdijk, waar Margaretha aan refereert, was geschilderd door Gerard de Lairesse en niet Willem van Nijmegen. Wellicht heeft De Lairesse het voor niet zoveel geld gedaan, zoals Margaretha schrijft maar het resultaat mag er zijn. Het is te begrijpen dat Margaretha onder de indruk was van de kwaliteiten van De Lairesse. Maar toch hebben ze voor de schilder Willem van Nijmegen gekozen. Misschien omdat hij meer vertrouwd was met het schilderen van familiewapens.

Gerelateerde berichten

Auteur

  • Joke de Mooij

    Ik ben sinds 2018 werkzaam op kasteel Amerongen als rondleider en als medewerker van de Ticketshop. Ik heb deelgenomen aan de werkgroep Deftige Dieren. Dit thema brengt mijn passies paarden, honden en andere dieren en dierenwelzijn en mijn studie kunstgeschiedenis mooi samen. Mijn andere passie is Amsterdam, de stad waar ik niet geboren maar wel getogen ben.

    Bekijk Berichten