Als je op Kasteel Amerongen komt lijkt het haast of het dorp en het kasteel altijd bij elkaar gehoord hebben. Toch begint de geschiedenis van het dorp eerder dan die van het kasteel. En zelfs die hele vroege geschiedenis is al belangrijk voor het ontstaan van het kasteel.
Amerungon
De plaats Amerongen komt voor het eerst in een rechtzaak van 1126. Bisschop Godebald liet die waterstaatkundige projecten als de de ontginning van het Langbroekerweteringgebied liet uitvoeren stond lijnrecht tegenover het Utrechtse Domkapittel. Volgens de uitspraak van het hof in Keulen heeft het Domkapittel de rechten over de Langbroekerwetering. Dit wil zeggen dat Langbroek behoorde tot het Domkapittel en dus geen eigendom van Godebald was.
In dit document wordt de Langbroekerwetering ‘paludem pertinentem ad Amerungon et Thornen et Coten’ genoemd: een moeras behorend tot Amerongen, Doorn en Cothen. De naam Amerongen is afgeleid van de oude naam Hamer-Enge, waarbij Hamer komt van Amer, een aftakking van de Eem, en Eng gemeenschappelijk bouwland was.
Een dijk
Ondanks de ontginningen is het leven zwaar voor de mensen die het moeten hebben van wat de grond opbrengt tussen de heuvels van de Utrechtse Heuvelrug en het water van de Rijn. Vooral het van oorsprong moerassige gebied van de Langbroekerwetering blijft last houden van het water dat regelmatig over de eenvoudige dijken spoelt en het gewas vernietigt en het vee doodt.
Otto van Holland, zoon van Graaf Willem I van Holland, wordt in 1233 tot Bisschop van Utrecht gekozen. Alleen zien de kapittels van Utrecht hem totaal niet zitten en ze doen dan ook alles om te voorkomen dat Otto gewijd wordt. Tijd voor een charme offensief! Otto’s oudere broer is Floris IV en hij is al sinds zijn twaalfde Graaf van Holland. Otto, die geen cent heeft, gooit het op een akkoordje met zijn broer: hij wil graag een goede dijk voor het Nedersticht. Floris IV stemt toe en financiert een dijk van Schoonhoven tot aan Amerongen. De afspraak daarbij was dat Otto dan verder voor het onderhoud zal zorgen. Gelukkig was dit allemaal net op tijd in gang gezet, want de graaf verloor kort daarna het leven op een toernooi in Frankrijk. Er wordt gefluisterd dat dit wel eens een crime passionel zou kunnen zijn.
Graaf Willem II
Het is het jaar onzes Heeren 1250. Otto is inmiddels overleden, maar was jaren regent voor de zoon van zijn broer Floris IV: Willem II, de nieuwe graaf van Holland.
De twee broers Henric en Diederic Borre wonen in Amerongen. Ze zijn nog jong, maar hebben toch al aardig wat in de melk te brokkelen want ze hebben geld en grond. Henric maakt zelfs kans om in aanmerking te komen voor het ambt van richter. Een richter is een belangrijk figuur in de gemeenschap: een soort schout en burgemeester tegelijk. Willem II wil hem aanstellen om een oogje in het zeil te laten houden in het bestuur van Amerongen. Die graaf dat was me er trouwens eentje: koning van het Heilige Roomse Rijk! Op de afbeelding kroont de aartsbisschop van Mainz Willem (rechts) tot koning.
Een huis timmeren
Jaren later, als beide broers Borre al in de vijftig zijn, krijgen ze nog een buitenkansje! Ze mogen op verzoek van Floris V, de zoon van Willem II, een versterkt huis laten optrekken. Dat wil Floris V omdat de Geldersen die aan de andere kant van de rivier wonen, niet zo blij zijn met de nieuwe dijk. Door de dijk wordt het water met hoge snelheid voortgestuwd en dit geeft hogerop aan de rivier regelmatig problemen met overstromingen. Daar is dus vaak gedoe over en dat gaat dan niet zo zachtzinnig. Vandaar dat de graaf aan de beide Borres een goed in leen geeft aan het begin van de dijk, vlakbij het dorp. Ze krijgen de opdracht om van een versterkt huis de dijk te bewaken.
Zo verklaart hij op 20 juli van het jaar 1286 dat Henric en Diederic Borre van Amerongen zijn mannen van leen zijn geworden van den “Huyse dat si doen timmeren”.
Invloed
Natuurlijk weet iedereen dat de geheime agenda van de graaf Floris daarbij is, dat hij in het oosten meer invloed wil om zo die vermaledijde Geldersen op afstand te kunnen houden. Trouwens, er wordt van de graaf gezegd dat hij een vriend van de boeren is! Nou, ze hebben hier in Amerongen in elk geval nooit last van hem gehad. Integendeel, de activiteiten van de graaf leveren werk op en een goed belegde boterham!
Vallen en verkopen
Het kasteel wordt de volgende eeuwen meerdere malen aangevallen. Het wordt enkele keren verwoest maar ook weer opgebouwd. Ook wisselt het regelmatig van eigenaar. Totdat in 1557 het Huis verkocht wordt aan Goert van Reede van Saesveld, iemand uit een adellijk Overijssels geslacht. Hij is getrouwd met Geertruid van Nijenrode, die erfdochter van de nabijgelegen ridderhofstad “Zuylestein” is. Dat is een heel slim huwelijk, want zo kan hij toegelaten worden tot de ridderschap van Utrecht met alle daarbij behorende vergoedingen en voordelen. Dit is de start van een nieuw verhaal over de drie eeuwen lange geschiedenis van de familie van Reede op het Huis te Amerongen.
Geef een reactie