Kinderen in je rondleiding zijn altijd een uitdaging, vooral als je je opeens realiseert hoe abstract sommige begrippen zijn die we gebruiken. Adel bijvoorbeeld. Wat is dat eigenlijk? Een familiewapen is ook zo’n veelgebruikt abstract begrip.
Bij het familiewapen op het plafond in de hal vraag ik vaak aan kinderen of ze weten wat adel is. Meestal weten ze dat niet. Ik versimpel het maar zo dat ik vertel dat je je van adel mocht noemen als je kon bewijzen dat je opa of de opa’s van je opa’s en oma’s ridder waren geweest.
Omdat je de ridder die in het harnas zat verstopt niet kon zien, schilderden ze op het schild waarmee ze vochten een symbool waaraan de ridder kon worden herkend. Dat beeld gebruikten ze ook om aan te geven dat ze een adellijke familie waren. Die afbeelding stond dan niet alleen op het schild, maar werd ook op andere dingen gezet. Het was dan geen echt wapenschild meer, maar ze noemden dat dan een familiewapen.
De vergelijking gaat natuurlijk enigszins mank: de ridders schilderden het wapen van de heer voor wie ze vochten op het wapenschild en niet hun eigen familie. Maar het verhaal is op zich wel functioneel. De jongetjes die hoopten dat ze op het kasteel ridders zouden zien en die teleurgesteld zijn dat ze geen écht kasteel te zien krijgen, kan je zo wel een ridderverhaal geven. Bovendien kan je zo ook begrijpelijk maken dat het tóch een kasteel is: de opa’s van hun opa’s en oma’s waren immers echte ridders geweest…
Het verhaal is op de galerij uit te breiden naar dat toen er geen ridders meer waren, mensen wilden laten zien hoeveel ridderlijk bloed er door hun aderen stroomde. Daarom lieten ze de wapenschilden van alle opa’s en oma’s van hun opa’s en oma’s zien. Het was een vroeger een heel gedoe was om te weten wie er precies bij welk wapenschild hoorde. In het artikel over het Wapenboek Beyeren van de Nationale Bibliotheek wordt dit echt goed uitgelegd.
| Verder lezen |
|---|
| KB Nationale Bibliotheek. Wapenboek Beyeren (1405). |
| The Morgan Library & Museum. The Crusaders Bible; a gothic masterpiece (online expositie over de bijbel, in het Engels). |
