Dat de Denen een olifant als teken van hun hoogste orde hebben is voor bezoekers en gidsen vaak een raadsel. Het is immers niet zo dat er in Denemarken hordes olifanten rondlopen. Dat Thailand een Orde van de Witte Olifant heeft, dat is logisch, maar Deense olifanten? Helaas moet ik jullie teleurstellen, want ook als je naspeuringen doet, blijft het verwarrend. Er is een verhaal dat de naam zou zijn ontstaan als een herinnering aan een Deense soldaat, die tijdens een kruistocht tegen de Saracenen een olifant neerschoot. Een hele prestatie gezien het wapenarsenaal uit die tijd.
Hoe de olifant het symbool wordt van de orde is eigenlijk net zo’n onduidelijk verhaal als de daadwerkelijke start van de Orde van de Olifant.
Moeder Gods en de olifant
De stichting van de Orde vindt plaats in de 15e eeuw door Koning Christiaan I. Alleen heet de orde dan anders, nl. De Broederschap van Moeder Gods. Ook het ordeteken was anders: een ketting met daaraan de maagd Maria met kind. Van deze orde zijn geen documenten bekend. Wel komen we de eerste afbeeldingen van de gevechtsolifant tegen, de bekende olifant met het bouwwerk op zijn rug. Zeker is dat één van de biechtvaders van de broederschap een gouden gevechtsolifant kreeg. Ook op het grafmonument van Koning Hans (1455-1513) is een keten van olifanten te zien. Een ander voorbeeld van een 15e eeuwse afbeelding van de Orde van de Olifant is die op een Oostenrijks graf in 1477. De reformatie was een breuk in de Orde van de Olifant en luidde een pauze in. Christiaan V is degene die in 1693 nieuwe officiële statuten voor de Orde van de Olifant opstelt.
De olifant als symbool
De olifant was in de kunst een geliefd dier bij de Egyptenaren, de Grieken en de Romeinen. In de middeleeuwen zijn in Europa de olifanten in de kunst op één hand te tellen. Evenals echte olifanten overigens. In de middeleeuwen staan olifanten symbool voor kuisheid, net als ten tijde van de Grieken en de Romeinen. Uit bestiaria kan je andere kwaliteiten lezen die middeleeuwers hen toerekenden. Een olifant is goedmoedig. Hij vecht zelden en als hij al vecht, dan vooral om kwetsbare soortgenoten te beschermen.
De olifant stond ook symbool voor Christus en dan vooral voor de bescheidenheid van Christus. De olifant hiernaast draagt een kasteel op zijn rug. Volgens een middeleeuwse tekst die de symboliek van dieren uitlegt, staat dat voor de ziekten en het lijden van de mensheid. Ook wordt wel gesteld dat de krijgsolifant, het strijdbare christendom symboliseert.
Middeleeuwse olifanten in Europa
Een bijzonder verhaal is dat van Karel de Grote (747-814) die van de kalief van Bagdad twee olifanten krijgt. Eén overleeft de reis niet. De andere, met de naam Abul-Abbas, wordt door Karel gebruikt als gevechtsolifant en doet mee met de aanval op Denemarken (!) in 804. Zou dit zoveel indruk gemaakt hebben op de Denen dat ze het er in de veertiende eeuw nog over hadden? Een latere olifant in de middeleeuwen is de olifant van Frederik II, keizer van het Heilige Roomse Rijk (1195-1250). Hij zou met behulp van een olifant de stad Cremona hebben overwonnen.
De krijgsolifant
Op veel afbeeldingen van de Orde van de Olifant heeft de olifant een toren op zijn rug. Tijdens de Punische oorlogen droegen olifanten een toren, waarin twee of drie boogschutters zaten. Achter de oren zat dan de ruiter en verzorger van de olifant. De opkomst van buskruit aan het eind van vijftiende eeuw maakte de relatief trage olifant ongeschikt voor het slagveld. Toch werden er nog tot in de eerste wereldoorlog olifanten gebruikt, maar dan voor het vervoer van zwaar materiaal al dan niet over moeilijk begaanbaar terrein.
Geef een reactie