Reisnecessaires

Op de galerij staat een kistje met daarin een theesetje dat volgens de overlevering door Godard van Reede van Ginkel gebruikt werd als hij op veldtocht ging. Op het briefje erbij lijkt wat anders te staan, maar dat is lastig leesbaar (toilets?) en ook wanneer hij het gebruikte is onleesbaar. Intern wordt het kistje ook verschillend genoemd: een reiskistje met theegerei of een kistje met reisaccessoires. Dit is dan ook één van die objecten in huis waar we eigenlijk nog aanvullende onderzoek naar zouden willen of moeten doen, maar waar te beginnen?

De inhoud van het kistje

Om te beginnen is er de inhoud van het kistje. Bovenin: 2 kopjes, 1 potje, 1 grote bustrommel, 2 glazen stolpflesjes, 2 benen staafjes en 1 keteltje met een cilindervormige bus. Op de tweede laag: laatje met 2 inktpotjes, geheim laatje en kussentje met strikjes. In het deksel zit een spiegel. Of is het een dienblaadje? Het potje, de kopjes en de busjes wijzen inderdaad op theegerei, maar waar zijn dan die stolpflesjes voor? Daar zou je reukwater ofzo in verwachten, wat weer op toiletgerei duidt. De inktpotjes lijken weer meer op algemene reisaccessoires…

Oorpeuteren en een kopje thee

Tijdens de expositie Point of view in het Rijksmuseum was er ook een reisnecessaire te zien. En wat voor één! De set had volgens de begeleidende tekst waarschijnlijk toebehoord aan een militair en de kist bevatte verzorgingsproducten, zoals scheermesjes en oorsmeerkrabbers. Ook was er een serviesje voor een kopje thee. Die combinatie deed mij denken aan het setje van Van Ginkel. Daarom ben ik door gaan zoeken op de term ‘reisnecessaire’.

Reisnecessaire

Als ik op reis ga vind ik mijn tandenborstel en medicijnen het belangrijkst om mee te nemen. Ik vertaal necessaire in mijn hoofd heel rechtlijnig als: nodig, noodzakelijk. Als ik in de collectie van het Rijksmuseum zoek op reisnecessaire, dan blijkt dat ik dat veel ruimer moet zien. Thee drinken en brieven schrijven werden door veel mensen noodzakelijk gevonden op reis. Daarnaast zijn persoonlijke hygiëne en kleding herstellen zaken waarvoor je op reis spullen bij je moet hebben. Tegenwoordig scheiden we veel functies in afzonderlijke dingen: een toilettas, een tablet of telefoon (die dan wel veel meer kan dan een telefoon), een naaisetje en een picknickmand. Vroeger werden die functies gewoon gemixt: één koffer (kistje) met zowel schrijfgerei, een borstel, als een theesetje was niet vreemd. Sommige sets zijn ook zo uitgebreid dat het lijkt alsof alleen het personeel er niet meer in past.

Echt van Van Ginkel?

Terug naar ons kistje. Toen de afzonderlijke onderdelen van het kistje bekeken zijn, bleek dat het porselein in het kistje (de kopjes en het potje) van Meissen waren. Deze zijn dus pas na 1750 gemaakt. De vraag is nou of het hele kistje van na 1750 is of dat het keramiek een keer vervangen is. Als het hele kistje van na 1750 is, dan was het in ieder geval niet van Van Ginkel. Het is ook niet duidelijk wanneer het briefje over Van Ginkel geschreven is en door wie het geschreven is. Er blijft dus nog veel te onderzoeken en te raden over.