Jan van Ravesteyn

Je gaat het pas zien als je het doorhebt, hoeveel schilderijen op het kasteel van de hand van Jan Antonisz. van Ravesteyn (1572(?)-1657) zijn. In de Wijtscollectie zijn zes schilderijen door hem geschilderd, vier zijn aan hem toegeschreven en drie zijn door studio Van Ravesteyn geschilderd.

Jan Antonisz. van Ravesteyn

Wie was deze schilder? Bij wie is hij in de leer geweest? Helaas is er niet zoveel over hem bekend. Bovendien geven verschillende bronnen verschillende informatie. Wel is duidelijk dat hij voor een 17de eeuwse schilder een welgesteld man was, zo valt op te maken uit heffingen van penningen en vele koopakten die op zijn naam staan. Sommige kunsthistorici suggereren dat hij misschien een leerling van Michiel Jansz. van Mierevelt is geweest.

Schildersfamilie

Omdat zowel zijn broer, zijn neef als ook andere familieleden als schilder werkzaam waren, is het moeilijk om erachter te komen welke schilderijen daadwerkelijk van zijn hand zijn. Veel schilderijen zijn, zoals bij ons ook het geval is, aan hem toegeschreven of van de hand van studio Van Ravesteyn.

Sint-Lucasgilde

Jan van Ravesteyn was lid van de Haagse Sint-Lucasgilde. In 1656 trad hij uit dit gilde en was hij een van de medeoprichters van de Confrèrie Pictura. De reden was vooral van financiële aard. Na de reformatie kwamen er steeds minder opdrachten van de kerk binnen. Bovendien was er veel concurrentie van gevluchte schilders uit de Zuidelijke Nederlanden. De leden van de Confrèrie Pictura vonden dat het Sint-Lucasgilde onvoldoende maatregelen genomen had om ze tegen deze concurrentie te beschermen.

Magistraat- en schuttersstukken

Naast de vele portretten die Jan van Ravesteyn maakte van o.a. de Van Nassau’s en officieren uit het Staatse leger, heeft hij ook magistraat- en schuttersstukken gemaakt. Op het schilderij, ‘De Magistraat ontvangt de officieren van de Sint Sebastiaansdoelen’ combineert Jan van Ravesteyn de twee werelden van de Haagse stadsbestuurders en de Haagse schutters. De regenten zitten aan tafel, de schutters staan er met hun verschillende vaandels omheen. Jan van Ravesteyn heeft zichzelf ook afgebeeld tussen de leden van de schutterij (vijfde van links).

Karel van Mander

Van Ravesteyn was katholiek én een populaire schilder. Dat kon blijkbaar goed samen gaan. Volgens sommige bronnen was hij zelfs ooit de meest gewilde portretschilder van Den Haag. Zo werd hij een van de voortreffelijkste schilders van de 17de eeuwse schilders genoemd. De bekende Karel van Mander schrijft in zijn ‘Schilder-boeck’:

Ick behoefde oock niet verswygen in Den Hage een seer goet Schilder en Conterfeyter, Ravesteyn gheheeten, die een schoon en goede handelinghe heeft.

Antoon van Dyck

In zijn eigen tijd was Jan van Ravesteyn een beroemdheid. Dat blijkt niet alleen uit verschillende bronnen maar ook uit het feit dat de bekende Vlaamse en later in Engeland zeer populaire schilder Antoon van Dyck een portret van hem heeft gemaakt dat nu toebehoort aan het Albertina Museum in Wenen. Van Dyck rekende Jan van Ravesteyn tot de belangrijkste Noord-Nederlandse schilders.

Onbekend

Jan van Ravesteyn mag dan in zijn eigen tijd een gewild portretschilder geweest zijn, tegenwoordig geniet hij weinig bekendheid. In de 17de eeuw wordt Van Ravesteyn nog in een adem genoemd met “den verzierlijken Rembrant”. In de 18de eeuw vergelijkt de schilder en biograaf Johan van Gool hem nog met Antoon van Dyck en in de 19de eeuw schrijven de kunsthistorici Bredius en De Moes dat:

Jan van Ravesteyn onder onze voortreffelijke zeventiende-eeuwsche portretschilders een der voortreffelijksten is geweest.

Tegenwoordig kent bijna niemand hem meer. Het kan verkeren.