Je portret laten maken was een serieuze zaak. Helemaal als je de veldheer van de Republiek wilde zijn en later zelfs was. Dan moest je serieus kijken en vertrouwen uitstralen. Bovendien is het alles behalve eenvoudig om een complete portretzitting vriendelijk te lachen. De meeste portretten die we van Van Ginkel hebben, zijn dan ook serieus of bijna streng. Maar er is één portretje waar hij heel vriendelijke ogen heeft. Waar hij bijna guitig, of misschien zelfs wel schalks kijkt. Het portretje dat hiernaast staat, hangt in de hal, rechts van het rek met de tinnen borden.
National Portrait Gallery
Toen ik voor een verhaaltje eens naar een alternatief portret zocht, vond ik dit portretje op de website van de Engelse National Portrait Gallery. Wat bijzonder is, is dat Ursula Philippota genoemd wordt als de kunstenaar van dit portretje. Nu was het voor adellijke vrouwen natuurlijk gebruikelijk om te leren tekenen en schilderen, maar van Ursula Philippota wist ik eigenlijk alleen dat ze prachtig luit speelde. Daar kunnen we nu dus ook tekenen bijvoegen.
Rijksmuseum
Wat wel bijzonder is, is dat het portretje bij het Rijksmuseum niet toegeschreven wordt aan Ursula Philippota, maar aan Houbraken (prentmaker), Schouman (tekening) en Tirion (uitgever). Want, zo staat op de pagina van het Rijksmuseum, die worden genoemd op het object.
Wat staat er echt
Laten we eens goed kijken wat er precies onder het object staat. Helemaal onderaan (zie afbeelding hiernaast) staat: ‘Is. Tirion excud’. Is staat voor Isaac en excud komt van excudit wat zoveel betekent als ‘uitgevoerd door’. Het Rijksmuseum meldt ook dat het portret opgenomen is in het boekje “Vaderlandsche historie, vervattende de geschiedenissen der nu Vereenigde Nederlanden, inzonderheid die van Holland (…), 21 delen.” van Jan Wagenaar en uitgegeven door Isaak Tirion in 1749-59. Dat klopt dus.
Onder de naam en de functie van Van Ginkel staat: “A. Schouman del. naar ’t Origineel bij de Graavin van Athlone. J. Houbraken fec.”. Hierbij staat del. voor delineavit, getekend door en fecit: gemaakt door. Kennelijk heeft Houbraken de gravure gemaakt naar een portret dat Schouman nagetekend heeft van een portret dat Ursula Philippota gemaakt heeft (‘bij’ had vroeger ook de betekenis van ‘door’).
De kunstenares
Dus: er is een tekening gemaakt door Philippota, die Aert Schouman nagetekend heeft, waarvan Houbraken een gravure gemaakt heeft, die vervolgens door Tirion gedrukt is. Overigens kent Hermine van Manschot, die het boek over Ursula Philippota schreef, geen tekeningen die zij gemaakt heeft.
Persoonlijk geloof ik dat Van Ginkel nooit zo naar Aert Schouman zou hebben gekeken. Al was het maar omdat hij pas werd geboren toen van Ginkel al zeven jaar dood was.
Geef een reactie