In de collectie van Kasteel Amerongen zitten twee draagkoetsen, ze staan beide in de lange gang. Deze zijn indertijd door Bentinck in Venetië aangeschaft om zijn kasteel te verfraaien. Ze zijn te dateren rond 1750. Er zijn bonnen bewaard gebleven die duiden op deze aanschaf. Het is echter niet duidelijk of deze bonnen te maken hebben met de draagstoelen in het kasteel.

Twee mannen met blauwe jassen en rode kragen, manchetten en broeken dragen een draagkoets. In de draagkoets zit een dame met een waaier. Het dak van de draagkoets is open geklapt en daar komt de hoed van de dame met een gigantische roze veer uit. De achterste drager heeft een parasol/paraplu op zijn rug gebonden die boven de veer hangt.
A modern belle going to the rooms at Bath, James Gillray, 1796. Collectie: National Portrait Gallery, Londen.

Dragers en koets

Een draagstoel of draagkoets is meestal een stoel die door twee tot vier mensen aan lange stokken gedragen wordt. Het was voor de dragers zwaar werk. Vaak is de draagstoel overdekt zodat hij op een eenpersoonskoets lijkt. Het dak is daarbij soms afneembaar, zodat ook dames getooid met hoeden versierd met grote veren in de koets plaats konden nemen.

Draagstoelen werden kleiner van formaat als de locatie waar ze gebruik werden dat vereiste. In Bath bijvoorbeeld waren de steegjes zo smal dat zowel de koets als de stokken waar ze mee vervoerd werden verkleind werden. Het gebruik van draagkoetsen was niet altijd veilig en er konden uiteraard ongelukken mee gebeuren.

In een kustplaats is het op een soort boulevard een drukte van belang: een draagkoets komt aan bij een huis met pilaren, de meerijders worden uit de koets gelaten, het huis in. Links snelt een eenvoudige koets met twee wielen en één paard voort, op de achtergrond lijkt een lege koets te wachten. In het midden lopen twee dragers met een blauwe draagkoets. Op de achtergrond wordt was gedroogd en aan het water liggen bootjes en zijn vissers bezig. Op de achtergrond een heuvel met verspreide villa’s en pijnbomen.
Fragment uit: Napels, zicht op de Riviera di Chiaia, Gaspar van Wittel. Collectie: DYS44 Art Gallery, Londen.

Gebruik van draagkoetsen

Door de eeuwen heen werd er door de hogere klassen gebruik gemaakt van draagstoelen. Niet alleen edellieden gebruikten draagkoetsen, maar ook de Paus en andere edelen. Soms was het aan te raden gebruik te maken van een draagstoel bijvoorbeeld vanwege slechte of smalle wegen. In geval van vervuilde straten in steden konden kleding en schoeisel schoon blijven. Het in een draagstoel vervoerd worden was in vergelijking met andere vormen van vervoer redelijk comfortabel.

Beeldje van een figuur gezeten op een plateau met halfronde kap. Het plateau wordt gedragen door vier figuren.
Figuur gezeten een in palenquin, Colima, Mexico, 500 vChr tot 250 na Chr. Collectie: Los Angeles County Museum of Art.

Wereldstoelen

In de hele wereld werden draagstoelen gebruikt, van Japan tot Ghana en van de Farao’s tot de Maya’s. In de Andes werden door de kolonisten sillero’s gebruikt om over onbegaanbare paden en stijle passen gedragen te worden. Sillero betekent letterlijk stoeldrager. Sillero’s droegen van alles over de bergen, maar bonden ook een stoel op hun rug als personenvervoer. Volgens 19de eeuwse anekdoten gebeurde het wel dat, als de te dragen persoon bijzonder veeleisend en onaangenaam was, hij in een afgrond verdween.

BronnenFeiten
Wikipedia (2021). Draagstoel. Benaderd: 24-11-2021
Wikipedia (2021). Litter (vehicle). Benaderd: 24-11-2021
Wikipedia (2020. Sillero. Benaderd: 24-11-2021
Metzelaar, Helen (2014). Met trekschuit en draagstoel; Jan Alensoons Dag-register van een reijs door Vrankrijk, Italie, Switserland ende Duijtschland in 1723 en 1724. Hilversum: Verloren
Castelow, Ellen. The Sedan chair. Op: Historic UK. Benaderd: 24-11-2021

Gerelateerde berichten