De oorsprong van het kamerscherm

Kasteel Amerongen kent diverse kamerschermen uit diverse perioden en van diverse materialen. Een kamerscherm was, zeker in een groot kasteel, een bijzonder praktisch onderdeel van het interieur. Maar waar komt dat kamerscherm eigenlijk vandaan?

China

De oorsprong van kamerschermen vinden we in China uit de tijd van de Oostelijke Zhou-dynastie of Tsjow-dynastie (771 v. Chr. – 256 v. Chr.). Bestaand uit één paneel werden ze in het begin voornamelijk gebruikt als achtergrond voor ceremonies. De eerste kamerschermen waren van papier of van beschilderde of geborduurde weefsels gemaakt. Later werd hiervoor hout gebruikt, ingelegd met parelmoer of andere materialen. De door metalen scharnieren bijeen gehouden massief houten panelen werden soms ook beschilderd of gelakt.

Tijdens de Chinese Han-dynastie (206 v. Chr. – 220 n. Chr.) ging men vouwbare kamerschermen met meerdere panelen produceren, gemaakt van diverse materialen, afhankelijk van de toepassing van het scherm: decoratief of praktisch. 

Japanse navolging

In de 7e en 8e eeuw namen de Japanners het gebruik van kamerschermen van de Chinezen over.
Hun kamerschermen hadden asymmetrische decoratieve patronen. De schermen werden gebruikt om een ruimte af te scheiden, maar verfraaiden ook de sombere Japanse woningen. Ze baseerden hun decoraties op oude Chinese schilderkunst en hun eigen Yamato-schilderkunst uit de Heian-tijd (794 – 1185).

Voorbeeld

Wil je een prachtig voorbeeld van een twaalfbladig Chinees scherm van coromandel lakwerk zien? Het Rijksmuseum bezit een prachtig exemplaar. Hierop staat de aankomst van Nederlandse schepen en een wat komische jachtscène afgebeeld. Waarschijnlijk is deze fantasiescène zo geschilderd om te voorzien in de nieuwsgierigheid van het Chinese publiek naar het vreemde Europa.