Het glas met de keeshond

We hebben in de eetkamer, in de kast met het Meissenservies, een bijzonder glas staan. Het glas herken je aan de voorstelling: een keeshond die plast tegen een boom. Er zijn in totaal acht glazen met een afbeelding van een keeshond bekend. Van het glas in Amerongen is nog een zelfde glas bekend, met dezelfde vorm, afmetingen en decoratie. Dat glas is in 1989 verkocht bij Christies in Amsterdam.

De kezen

Wat maakt dit glas nu zo bijzonder? De keeshond was eind 18e eeuw het symbool van de anti-Oranjegezinde patriotten, in de volksmond werden patriotten ‘Kezen’ genoemd. Tja, en als dan een keeshond tegen een Oranjeboom plast, wat natuurlijk symbool staat voor de Oranjes, is de boodschap op het glas helder. De gegraveerde boom heeft ook nog vijf sinaasappelen. Mogelijk staan zij voor Willem V, zijn vrouw Wilhelmina en hun drie kinderen? Dit zou kunnen maar het staat nergens beschreven.

Cornelis en zijn hond

De naam ‘Kezen’ komt waarschijnlijk van Cornelis (Kees) de Gijselaar (1751-1815). Hij was een patriottisch zegsman uit Dordrecht, die altijd door zijn keeshond vergezeld werd. Kees verkondigde tijdens bijeenkomsten de boodschap van de patriotten en daarom noemde men zijn medestanders ‘Kezen’ genoemd. De baas en zijn hond hadden dezelfde naam en dat kan aanleiding zijn geweest voor het trekken van een vergelijking tussen de karakters van deze twee. De belangrijkste eigenschappen van een keeshond zijn: trouw, waakzaamheid en moed.

Het kelkglas

Het maken van van glazen met een politieke boodschap past in de traditie van die tijd. Het was al eeuwen een gebruik om politieke voorkeuren op drinkglazen te graveren of uit te beelden.

Het glas in Amerongen is een kelkglas en in Engeland gemaakt, zo rond het einde van de 18e eeuw. In de rand van de kelk staat gegraveerd: Honi soit qui mal y pense (‘humoristisch’ bedoeld: ‘Wee degene die er kwaad van spreekt’, ’toevallig’ ook het motto van de Engelse Orde van de Kouseband).

Herkomst

Wie het glas heeft aangeschaft en met welk doel, is niet duidelijk. Aangenomen wordt dat graaf Van Aldenburg Bentinck het glas als curiositeit heeft gekocht, iets wat hij wel vaker deed. Op de inventarislijsten staat alleen de overkoepelende term ‘glaswerk’, daardoor is niet te achterhalen wanneer het glaasje in huis gekomen is.