In de tweede helft van de 18e eeuw verovert de moderne pedaalharp de harten van aristocratisch Europa. De Franse toneelschrijver Frans-Simon Favart schrijft aan een Italiaanse diplomaat: “La harpe est aujourd’hui l’instrument à la mode; toutes nos dames ont la fureur d’en jouer.”De harp is hét mode-instrument vandaag de dag, al onze dames zijn er dol op om het te bespelen.

In een rommelig barok interieur zitten aan een klein rond tafeltje een man en een vrouw. Hij zit links, draagt een kniebroek met witte kousen een bruine jas en een hoge kraag tot net onder zijn kin. Hij leunt met zijn linker arm op het tafeltje en houdt een boek open, zijn mond staat open, hij lijkt te zingen. De dame zit met haar rug naar hem toe, haar haar is soort van opgestoken en ze draagt een witte eenvoudige jurk. Ze kijkt over haar schouder mee in het boek van de man terwijl ze de pedaalharp bespeelt. In het interieur een vissenkom met twee goudvissen, bladmuziek op de grond met daarop twee vechtende katten en aan de muur een schilderijtje met cupido die twee tortelduifjes van een vogelhuisje schiet met een kanon.
Harmony Before Matrimony, James Gillray, 1805. Collectie Art Institute Chicago.

Huwelijksmarkt

Als je als vrouw harp speelde vergrootte dat je kansen op de huwelijksmarkt. Niet alleen vanwege de prachtige tonen die je voortbracht, ook het visuele plaatje van een vrouw met harp deed de adellijke mannenharten harder kloppen. Waarschijnlijk geldt dit minder voor de adellijke mannen in de Republiek, want in Nederland krijgt de harp in die tijd nauwelijks voet aan de grond. Onze enkelpedaalharp is dus ook wat dat betreft een bijzonder collectiestuk!

Gebruik van de Amerongse harp

Ovaal busteportret van een vrouw met een grote bos donker krullend haar met daarin een blauwe strik. Ze zit naar rechts rekeerd en draagt een witte jurk.
Portret van Cornelia Adriana Munter (1770-1828), anoniem, 1783. Collectie Kasteel Middachten, bron: RKD.

De harp werd in adellijke kringen in de achttiende eeuw veel gebruikt om zang te begeleiden. Dat de familie Van Reede een paar goede zangers kende, weten we niet alleen uit anekdotes, maar dat zien we ook terug in de muziekbibliotheek. Daar is veel vocale muziek te vinden. Dat er een harp op Amerongen kwam, is dus vrij logisch. In het archief vinden we dan ook veel stukken voor zanger, begeleid door harp. Ook een enkel handgeschreven solostuk is bewaard gebleven.

Bespelers van de harp

Veel van de bladmuziek in de collectie van het kasteel is gesigneerd, maar de stukken voor gitaar en de stukken voor harp zijn dat niet. Vraag is of deze twee instrumenten dezelfde bespeelster gehad hebben.

Uit rekeningen in het archief blijkt dat in ieder geval Cornelia Adriana Munter in de jaren negentig in drie maanden tijd 47 lessen heeft gehad. Kennelijk was er iets aan de hand met de harp, want direct na de eerste les zijn er nieuwe snaren op gezet. Bovendien wordt er een doosje met snaren geleverd en wordt er een aantal technische reparaties uitgevoerd.

ObjectMakerDateringMateriaalVaste plek (Atlantis)
Enkelvoudige pedaalharpOnbekend1750-1790Noten- en sparrenhoutGrote zaal 41 (0252)

Gerelateerde berichten