Toen ik het stukje Aurora kondigt de dag aan schreef, heb ik op verschillende vragen geen antwoord kunnen geven. Rosalynn Benjamins heeft over het plafondstuk van Clifford een scriptie geschreven en daarin heeft zij geprobeerd op verschillende van die vragen een antwoord te geven. Zij is, op basis van vergelijkingen met 17de en 18de eeuwse voorstellingen in kastelen, buitenplaatsen, grachtenpanden en adellijke residenties in binnen- en buitenland, tot de conclusie gekomen dat de bovenste figuur inderdaad Aurora, de Romeinse godin van de dageraad is (Eos in de Griekse Mythologie), en de figuur onder Aurora wellicht Cephalus is.

Cephalus

Een gedeelte van een schildering waarvan rechtsboven nog een stukje lijst te zien is. Een blonde vrouw en een man met donker haar zweven, half op een donkere wolk, met aan de bovenkant een licht stukje. Ze vrouw draagt een lauwerkrans in haar haar. De man draagt een groene hoofdtooi. Ze zijn dragen beiden doeken rond hun verdere blote lichaam. De vrouw een rozerode doek dat links en rechts achter haar aan wappert. Ze heeft haar blote, rechterarm omhoog. Met haar linkerarm ondersteunt ze de man. Haar rechterbeen en een gedeelte van haar linkerbeen is te zien, eveneens bloot. Ze kijkt de man aan die aarzelend, lijkt het, naar haar op kijkt. De man heeft een geel doek gewikkeld om zijn bovenlichaam en een blauw doek. Hij draagt sandalen met dunne bandjes om zijn benen. Achter de vrouw is een stralenkrans met daarachter lichtgekleurde lucht met links nog wat donkere wolken.
Aurora en Cephalus, fragment uit Aurora, Clifford, 1721. Collectie Kasteel Amerongen. Foto: A.J. van der Wal, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.

Cephalus is een van de vele geliefden van Aurora. Ze had zoveel affaires omdat, zo wordt in de Griekse mythologie beschreven, Aphrodite (Venus) haar gestraft had met een vloek. Aphrodite had Aurora met haar man, de oorlogsgod Ares (Mars) in bed betrapt, De vloek die Aphrodite uitsprak hield in dat Aurora onophoudelijk verliefd zou worden op jongelingen. Cephalus was daar een van. Hoewel hij gelukkig getrouwd was, wist Aurora hem door list en bedrog toch te verleiden. In eerste instantie wilde Cephalus niets van Aurora weten. Op veel afbeeldingen wordt hij dan ook afgebeeld met een afwerende houding. Maar uiteindelijk geeft hij toe. Ook dit wordt veelvuldig uitgebeeld. Aurora en Cephalus vormen dan een liefdeskoppel zoals bij ons in de Grote Zaal.

Een zwart wit schildering van een man die op een wolk ligt te slapen. Hij draagt een lauwerkrans. Hij is geheel naakt maar zijn edele delen zijn bedekt door een gedeelte van de wolk waarop hij ligt. Aan zijn rechterbeen draagt hij een sandaal, zijn linkerbeen heeft hij gebogen onder zich. Boven hem, zweeft een vrouw met haar armen omhoog een doek, dat in het rond om haar heen valt, omhoog houdend. De doek is heel donker van kleur. Onder het doek en achter de vrouw, is het opvallend licht van kleur. Op haar hoofd heeft ze decoratieve versierselen. Ze kijkt lieflijk naar de man die onder haar ligt te slapen.n Ze is gekleed in een jurk van een dunne stof, die aan haar lichaam plakt. Haar borsten zijn ontbloot. Links van haar is een putto, eveneens op de wolk gezeten, met krulletjes of decoratie op zijn hoofd. Ook hij kijkt naar de man.
Aurora en Cephalus, François Forster, naar Pierre Narcisse Guérin, 1821. Collectie Rijksmuseum

Grieks of Latijn?

Latijnse naamGriekse naam
AuroraEos
CephalusCephalus
VenusAphrodite
MarsAres
ObjectMakerDateringMateriaalVaste plek (Atlantis)
AuroraA.L.M. Clifford1726Olieverf op doekGrote zaal 27 (2198)
BronnenFeiten
Wikipedia (2023). Eos (mythologie). Benaderd: 15 maart 2023Aurora Romeins, Eos Grieks.
Benjamins, Rosalynn (2023). Licht in de duisternis. Een iconografische analyse van de plafondschildering in de grote zaal
van kasteel Amerongen. Utrecht: Bachelorscriptie Kunstgeschiedenis (oude kunst)		p. 12 en 24 bovenste figuur Aurora.
p. 12 Straf Aprodite/Venus, onophoudelijk verliefd op jongelingen.
p. 21 en 24 Vermoeden onderste figuur Cephalus.
p. 22 Afwerende houding Cephalus.

Gerelateerde berichten