Willem III koning van Frankrijk?

Op de Galerij, bij het raam aan de oostzijde, hangt een gravure waarop Willem III staat afgebeeld. In de tekst eronder wordt deze prins van Oranje koning van Frankrijk genoemd. Hoe zit dat?

Een uitstervende lijn

Het begon allemaal met Edward III (1312-1377), die op 15 jarige leeftijd koning van Engeland werd. Zijn moeder was de dochter van Filips IV, ook wel Filips de Schone genoemd¹Niet te verwarren met de Bourgondische Philip de Schone!, de machtige koning van Frankrijk. Toen diens  derde zoon, koning  Charles IV, kinderloos stierf was de troon vacant. Een neef van Edward, Filips VI van Valois, werd toen koning van Frankrijk. Zijn vader Karel was de broer van Filips de Schone.

Of toch niet?

Edward had bezittingen in Frankrijk en erkende aanvankelijk de heerschappij van Filips VI. Toen Filips echter Edward’s goederen in Aquitanië verbeurd verklaarde veranderde dat. Deze voelde zich, als leenman, ontslagen van de eed van trouw aan zijn leenheer, de koning van Frankrijk. Hij overwoog toen zijn eigen kansen op de troon van Frankrijk, hij was immers meer een rechtstreekse afstammeling van Filips de Schone dan zijn neef.

Koning Edward van Frankrijk

Op 26 januari 1340 hakte Edward de knoop door en presenteerde hij zichzelf in Gent als koning van Frankrijk met een nieuw wapen, waarin de Franse lelie was opgenomen. Verschillende Vlaamse edelen erkenden hem als koning van Frankrijk.

Dit was effectief het begin van de Honderdjarige Oorlog (1337-1453). Edward boekte aanvankelijk wel succes in de strijd, maar verloor uiteindelijk de oorlog. De Fransen bleven achter hun eigen landgenoot en koning staan.

Blijvende claim

Toch hielden de opeenvolgende Engelse koningen vast aan hun claim tevens koning van Frankrijk te zijn. Die traditie zette Willem III dus voort toen hij koning van Engeland werd. Dit duurde tot aan het bewind van George III die, toen in 1801 het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland werd gesticht, zijn aanspraak op de Franse troon liet vallen.

Johannes de Ram

De kunstenaar Johannes de Ram, van wiens hand een plattegrond van de stad Amsterdam in het Rijksmuseum hangt, heeft een mooie gravure gemaakt van Willem III op zijn paard. In februari 1689 waren deze prins en zijn vrouw gekroond tot koning en koningin van Engeland.

Letterlijke tekst

De tekst onder de gravure luidt:
Wilhelmus 3, Koninck v. Groot Brittagne Vranckrijck en Yerland
Stad-houder Capiteijn Admiraal Generaal der Vereenigde Nederlanden
Cum Privilegio Ordinum Hollandiæ et Westfriſiæ (met toestemming van de Staten van Holland en West-Friesland).