In de Koningskamer hangt een groot schilderij van een eenzaam liggend hert dat met zijn gewei verstrikt lijkt te zijn geraakt in een wijnrank. Er zijn op de achtergrond verschillende andere dieren te zien, maar zij vormen allemaal koppels en zijn niet alleen, zoals het hert. Het schilderij is ongesigneerd en toegeschreven aan School Savery, gedateerd 17de eeuw.
Van Reede en Oem van Wijngaarden
De titel van het schilderij, ‘Allegorische voorstelling van de familie Van Reede’, zou verwijzen naar het huwelijk van Godard van Reede van Nederhorst met Emerentia Oem van Wijngaarden in 1617. Het hert (geen ree maar oké) symboliseert Van Reede, de wijnrank of wijngaard symboliseert Van Wijngaarden. Bovendien verwijst de wijnrank of wijnstok in de christelijke symboliek naar de vruchtbaarheid van de vrouw en naar het huwelijk: ‘Uw huisvrouw zal wezen als een vruchtbare wijnstok aan de zijden van uw huis … (psalm 128:3a)’. Dit lijkt allemaal heel aannemelijk maar er zijn toch ook wat bedenkingen.
Van Reede en Van Tuyll van Serooskerken
Op Slot Zuylen hangt een schilderij dat precies hetzelfde is als ‘ons’ schilderij maar dit schilderij is wel gesigneerd, namelijk door Roelant Savery. De vermoedelijke datering is 1632, daarover later meer. In de inventaris die na het overlijden van Hendrik Jacob van Tuyll van Serooskerken in 1692 is opgemaakt, worden tweemaal schilderijen van Roelant Savery vermeld zonder nadere omschrijving. Waarschijnlijk worden de twee identieke schilderijen ‘Allegorie op het huwelijk van Godard van Reede van Nederhorst en Emerentia Oem van Wijngaarden’, waarvan een op Slot Zuylen en een op Kasteel Amerongen hangt, bedoeld.
Hendrik Jacob was getrouwd met Anna Elisabeth van Reede, kleindochter van Godard van Reede van Nederhorst en Emerentie Oem van Wijngaarden. De wegen van de families Van Reede en Van Tuyll van Serooskerken kruisten elkaar regelmatig. Dat verklaart wellicht ook de aanwezigheid van twee dezelfde schilderijen bij de familie Van Reede en de familie Van Tuyll van Serooskerken.
Huwelijk en dood
Godard van Reede van Nederhorst en Emerentia Oem van Wijngaarden trouwden in 1617. Als het schilderij een allegorie op dat huwelijk zou zijn, mogen we aannemen dat het schilderij rond die tijd door Godard besteld is. Echter Roelant Savery en zijn broer Hans II Savery vestigden zich pas in 1619 in Utrecht. Het lijkt dus aannemelijk dat de datering na 1619 is. Bovendien is op stilistische gronden ook een datering van na 1622-1624 waarschijnlijker. Maar waarom een schilderij bestellen ter gelegenheid van een huwelijk als dat huwelijk al geruime tijd geleden is gesloten? En wat doen die schedel en knoken1Deze zijn niet zichtbaar op de afbeelding en nauwelijks zichtbaar op het schilderij zelf, maar ze liggen er. Echt! bij de rechtervoorpoot van de ree?
Zou het een allegorie op het overlijden van Emerentia kunnen zijn? Dan moet de interpretatie zijn dat Godard in de gedaante van een hert bij zijn geliefde overleden vrouw ligt. De verstrengeling van het gewei en de wijnstok verwijst naar de liefde die voortduurt na de dood. Als deze veronderstelling juist is, kan het schilderij gedateerd worden op 1632.
En nog een huwelijk
De aanname dat het inderdaad een allegorie op de dood van Emerentia betreft, wordt nog versterkt, doordat Godard van Reede van Nederhorst ter gelegenheid van zijn tweede huwelijk in 1634 een schilderij heeft laten maken waarop hij staat afgebeeld naast zijn opgebaarde overleden eerste echtgenote Emerentia. Zijn aanstaande (!) tweede echtgenote, Catharina van Utenhove staat, omringd door de kinderen uit het eerste huwelijk, klaar in de coulissen om in 1635, een jaar later dus, met Godard in het huwelijk te treden.
Geef een reactie