Muntkannen

Op de nieuwe expositie ‘Goet en Bloet’ stonden een paar grote zilveren kannen die met munten versierd zijn. Maar wat zijn dit nou eigenlijk voor voorwerpen?

Deze kannen komen uit Duitsland. Dat kun je zien aan de keuren die in de kannen geslagen zijn. In de voet staat het meesterteken DM in een ovaal contour. Dat wordt toegeschreven aan Daniel Männlich (de oude). Hij was vanaf 1665 zilversmid in Berlijn en in dienst van de keurvorst van Brandenburg voor wie deze kannen speciaal gemaakt zijn. Verder staat er nog het merk op van het stadsteken van Berlijn. Dit maakt de datering iets makkelijker, zo rond 1680.

De Duitsers noemen de kannen ‘Münzhumpen’. De Nederlandse benamingen lopen uiteen van muntbekers en muntkannen tot muntpullen.

Uiterlijk

Barend van Benthem beschrijft ze als volgt in zijn boek ‘Wapenzilver‘:

Cilindrische kannen met een plat deksel met gebolde kanten en een uitstaande rand, de brede voetrand ook gebold. De duimgreep is gevormd als een grote bloemknop en het handvat is kantig. De bovenzijde van het deksel, de randen van het deksel en voet en de zijkanten van de handgreep zijn verguld. Beide deksels dragen een herinneringspenning in het midden van het met bloemen gegraveerde bovenvlak, de andere oppervlakken zijn op alle mogelijke plakken met zilveren munten bedekt, meer dan 100 stuks per kan.
Hoogte 23,5 cm.

De Keurvorst en de muntpullen

Het hof van de Grote Keurvorst stond in de 17e eeuw bekend om de grote hoeveelheid zilver: ”Er zijn slechts weinige vorsten in Europa, die met zo’n hoeveelheid tafelgerei begunstigd zijn of met zo’n rijkdom aan kisten met zilver, bestemd voor dagelijks gebruik…..” (Gregorio Leti, 1687).

Van het zilver van de Grote Keurvorst zijn slechts weinige stukken bewaard gebleven. De oorlogen van Frederick de Grote en de schattingen van Napoleon hebben het meeste in de smeltkroes doen belanden.

Gebruik

Maar hadden dit soort kannen ook een functie of waren ze alleen ceremonieel? Daar zijn de meningen over verdeeld. Er wordt gezegd dat ze wel degelijk gebruikt werden bij de ontvangst van een belangrijke gast. Dan deed men er bier of wijn in. Deze dranken werden in de 17e eeuw ook warm gedronken, vandaar de deksel. Anderen zeggen weer dat ze alleen voor de sier waren, om te laten zien wat je wel niet aan kostbaarheden bezat.