Home » Geschiedenis van Kasteel Amerongen » Het Rampjaar 1672-1673 » De brand in het kasteel

De aanloop

Juni 1672

De Fransen komen!

In 1672 vallen de Franse koning Louis XIV, de Engelse koning Charles II en de bisschoppen van Münster en Keulen de Republiek aan. Op 12 juni trekt Louis XIV bij Lobith de Rijn over en hij wordt pas tegen gehouden bij de Hollandse waterlinie. Margaretha is gevlucht naar Amsterdam, Godard Adriaan zit als diplomaat in Brandenburg en zoon Godard zit in het leger van de kersverse legeraanvoerder Prins Willem III van Oranje.

En Amerongen? Dat is leeg achter gebleven…

Links het oude Kasteel Amerongen met twee torens en lagere gebouwen in de gracht met een brug. Voor de brug een stal gebouw. In de gracht zwemmen twee zwanen. Rechts tussen de bomen het dorp Amerongen met de Andrieskerk. Midden voor op het pad een ruiter met drie honden. Rechts voor een alliantiewapen met Van Reede en Turnor met daaronder een olifant.

Zomer en najaar 1672

Brandschattingen en Sauvegardes

Om de oorlog te financieren kunnen plaatsen en kastelen een sauvegarde kopen om te voorkopen dat het dorp of kasteel geplunderd wordt. Ook leggen de Fransen boetes op voor bewoners uit Utrecht die niet in Utrecht zijn. Tot slot eisen ze brandschattingen: als je niet betaalt wordt je kasteel in brand gestoken. In eerste instantie lijkt het mee te vallen, maar uiteindelijk verwoesten de Fransen veel kastelen.
Gewassenpentekening van een ruine. In de voorgrond spelende kinderen met twee honden, een boom met twee mannen erover, een weg waar een man over loopt en een koets over rijdt. Aan de weg staat een schuur tegen een een muur met een poort. Achter de muur staat de ruine: een gebouw zonder dak, nog anderhalve verdieping met gaten waar de ramen zaten. Aan de rechterkant een brede meerkantige toren waar nog een restant van een schoorsteen uit steekt. Achter een smallere hogere toren. Er is nergens meer een dak.

Dreiging

Januari 1673

De Brandschatting

Op 30 januari 1673 krijgt Margaretha slecht nieuws. Haar secretaris komt uit Utrecht met een boodschap van intendant Robbert: óf Margaretha betaalt 3.000 gulden of de intendant laat Kasteel Amerongen opblazen. In een brief naar Godard Adriaan beschrijft ze haar zorgen. Als ze betaalt, is het kasteel weer even veilig maar dan zullen de Fransen vast snel weer om meer geld vragen. Maar niet betalen is ook riskant…
Aan een bureau zit een vrouw te schrijven. De wijsvinger van haar linkerhand ligt op haar vingers lippen, in haar rechterhand de veer waarmee ze schrijft. Ze draagt een hoofdtooi met veren.

Januari en februari 2021

Twijfel

Margaretha zou graag betalen om het familiehuis voor toekomstige generaties te bewaren. Godard Adriaan vindt eigenlijk dat hij het niet kan maken om als diplomaat de oorlog van de vijand te financieren. Het grootste probleem is dat de post tussen Den Haag en Berlijn er erg lang over doet. Margaretha durft als goed 17de eeuwse vrouw eigenlijk geen beslissing te nemen zonder toestemming van haar man.

Gravure van een varken met daarop met een man met een fles aan zijn mand. Er druipt vocht uit zijn mond. Hij heeft een zak achter hem en daar zit een posthoorn aan. Op zijn muts een soort vogel. Achter hem twee jongens, waarvan de ene de staart van het varken vasthoudt. Ze hebben stokken met iets eraan waar ze mee willen slaan. Het varken heeft brieven in zijn bek.

De brand

21 februar 1673

De brand

Twaalf ruiters van de lijfwacht van de Hertog van Luxemburg komen eind februari 1673 met de opdracht het kasteel te vernietigen. Bossen hout en stro worden door het hele huis en in de torens verspreid en bovenin aangestoken. Het huis brandt tot de grond toe af.

Gravure van mannen die een brandend huis aan steken. Link het huis waar de vlammen uit slaan. er staat een man voor die er een kind uit vist of probeert in te gooien. Erachter een ruiter met een getrokken zwaard en een man met een brandende takkenbos in de hand. Op de achtergrond mensen die op de vlucht zijn, lopend, met paarden en met vee.

1673-1674

Verdere verwoesting

De Fransen blijven tot ver in 1674 in Utrecht en komen nog diverse keren terug om alles wat nog overeind staat verder te vernielen. Uiteindelijk blijft er een ruïne over. De achterste toren staat nog overeind en die wordt helemaal opgenomen in het nieuwe huis. Onderin deze toren zit de ruimte die we nu de waskeuken noemen. De waskeuken en de daar boven gelegen gobelinkamer zijn daarmee de oudste ruimtes in het huis.

Vooraan in het midden een halve toren, rechts een afgebroken muur op de tweede verdieping, links een stuk muur zonder ramen. Links op de achtergrond staat nog een toren. In het puin in het huis, staan drie schoorstenen nog overeind.